Mammografia nie jest zakazana w Szwajcarii

"Szwajcaria jest pierwszym krajem na świecie, który zakazuje mammografii" - czytamy w poście na Facebooku udostępnionym 10 maja 2024 roku. "Usługi badań przesiewowych są również zawieszone w niektórych częściach Kanady, Włoch, Szkocji i Australii" - czytamy dalej w publikacji, która wymienia listę fałszywych i wprowadzających w błąd twierdzeń na temat procedury. Post był również udostępniany w innych miejscach, na przykłąd tutaj.

Nie jest prawdą twierdzenie, że mammografia jest zakazana w Szwajcarii, jak przekazali AFP tamtejsi naukowcy. Co więcej, rządowe strony innych krajów wymienionych w fałszywym twierdzeniu nadal zalecają wykonywanie mammografii.

Eksperci powiedzieli AFP, że twierdzenia dotyczące zagrożeń związanych z mammografią są mylące lub nieprawdziwe i opierają się głównie na błędnej interpretacji dostępnych badań.

Image

Zrzut ekranu z Facebooka wykonany 9 czerwca 2024 roku

Mammografia wciąż rekomendowana w Szwajcarii

W zaawansowanym wyszukiwaniu online agencja AFP nie była w stanie znaleźć żadnego oficjalnego ogłoszenia szwajcarskiego rządu o zakazie mammografii. Skontaktowaliśmy się ze szwajcarskim Ministerstwem Zdrowia, które 14 maja 2024 r. stwierdziło: „Szwajcaria nie zakazała mammografii”. Stwierdzono, że programy badań przesiewowych są prowadzone przez 26 kantonów lub regionów kraju.

„Te pogłoski są całkowicie nieprawdziwe” - potwierdziła agencji AFP 14 maja Szwajcarska Rada Walki z Rakiem. Liga zaleca i wspiera programy badań mammograficznych i „wierzy, że obecnie korzyści płynące z programów badań przesiewowych przeważają nad ich wadami”. 

Twierdzenia, że Szwajcaria zakazała wykonywania mammografii krążyły w sieci od co najmniej 2014 roku. Twierdzenia te były prawdopodobnie oparte na błędnej interpretacji wiadomości, że Szwajcarska Rada Medyczna odradzała systematyczne badania mammograficzne w 2013 roku (zarchiwizowane tutaj).

Szwajcarska Rada Medyczna nigdy nie była jednak oficjalnym organem rządowym. Nieistniejąca już organizacja, która została zamknięta w 2022 r. (zarchiwizowana tutaj), analizowała zabiegi medyczne pod kątem ich stosunku kosztów do korzyści i dostarczała niewiążące wytyczne polityczne. Jej zalecenia dotyczące zakończenia systematycznych badań przesiewowych były szeroko krytykowane przez ekspertów jako oparte na błędnych, niekompletnych lub źle zinterpretowanych danych, takich jak tutaj, tutaj, tutaj i tutaj (zarchiwizowane tutaj, tutaj, tutaj i tutaj).

Mammografia nie została zawieszona w Australii, we Włoszech, Szkocji czy w Kanadzie

Badania mammograficzne są nadal zalecane w Kanadzie, Włoszech, Szkocji i Australii.

Australijski Departament Zdrowia na swojej stronie internetowej (zarchiwizowanej tutaj) stwierdza: „Kobiety w wieku powyżej 40 lat mogą poddać się bezpłatnemu badaniu mammograficznemu co 2 lata, a my zapraszamy kobiety w wieku od 50 do 74 lat na badania przesiewowe”.

Strona włoskiego Ministerstwa Zdrowia (zarchiwizowana tutaj) stwierdza: "Badania przesiewowe w celu wczesnego rozpoznania raka piersi są skierowane do kobiet w wieku od 50 do 69 lat i są wykonywane za pomocą mammografii co 2 lata. W niektórych regionach skuteczność badania jest testowana w szerszym przedziale wiekowym, między 45 a 74 rokiem życia".

Szkocka Agencja Zdrowia Publicznego twierdzi (zarchiwizowane tutaj), że badania przesiewowe piersi za pomocą mammografii „to najlepszy sposób na wczesne wykrycie raka piersi”.

„Kobiety i niektóre osoby transpłciowe lub niebinarne w wieku od 50 do 70 lat (do 71. urodzin) otrzymują zaproszenia na badania przesiewowe piersi raz na trzy lata” - czytamy na stronie.

Strona Canadian Cancer Society (zarchiwizowana tutaj) zawiera linki do wszystkich obszarów w Kanadzie, aby zlokalizować program badań przesiewowych w kierunku raka piersi, z wyjątkiem Nunavut, gdzie zaznaczono: "Brak zorganizowanego programu badań przesiewowych. Porozmawiaj ze swoim lekarzem". 

Przedstawiciel władz Nunavut (zarchiwizowany tutaj) powiedział AFP, że w Nunavut nie zawieszono mammografii, a wytyczne dotyczące mammografii opierają się na przepisach i zaleceniach szpitala w Ottawie (zarchiwizowane tutaj).

Władze opieki zdrowotnej w innych prowincjach potwierdziły to samo.

Eksperci odrzucają rzekome zagrożenia

Agencja AFP skonsultowała się z ekspertami, krajowymi organami opieki zdrowotnej i przejrzała właściwą literaturę naukową w listopadzie 2023 r. po tym, jak zobaczyła twierdzenia o rzekomych zagrożeniach związanych z mammografią w kilku językach, takich jak bośniacki, francuski, fiński i polski. Według danych zaczerpniętych przez agencję AFP, twierdzenia te były mylące lub fałszywe, często oparte na błędnych interpretacjach.

Na przykład wiele postów w mediach społecznościowych twierdziło, że ponad połowa pozytywnych wyników mammografii jest fałszywa, w tak zwanych „wynikach fałszywie dodatnich”.

Badanie z marca 2022 r. (zarchiwizowane tutaj) z University of California-Davis przytacza podobne liczby podczas analizy pozytywnych badań przesiewowych, które doprowadziły do dalszych prac diagnostycznych, ale nie doprowadziły do ostatecznej diagnozy raka piersi (zarchiwizowane tutaj). 

Jednak termin „fałszywie dodatni” jest mylący, powiedziała AFP 5 listopada radiolog Paula Gordon z kanadyjskiego Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej. Nie oznacza to błędnej diagnozy, powiedziała. „Używa się go w znaczeniu 'fałszywego alarmu' co oznacza, że na mammogramie zaobserwowano nieprawidłowości, które należy zbadać dalej” - powiedziała Gordon. 

„To nie są błędne diagnozy, to wezwania do dodatkowych badań” - powiedział Aleksandar Ivković, radiolog z centrum diagnostycznego Neo-Mag w Niszu w Serbii, w e-mailu do AFP 2 listopada 2023 r.

Niskie ryzyko promieniowania

Posty w mediach społecznościowych, które krytykują mammografię, mówią również, że ucisk piersi i promieniowanie, które jest do niej wysyłane, są szkodliwe.

Zostało to odrzucone przez Gordona, który powiedział, że chociaż kompresja może być niewygodna, jest ważna. „Ucisk jest konieczny podczas mammografii, aby rozszerzyć tkankę i wykryć nowotwory, ale także uwydatnić pierś, aby wymagała mniej promieniowania” - powiedziała.

Szwedzkie badanie z 2013 r. oceniające, czy kompresja może rozprzestrzeniać komórki nowotworowe, nie znalazło na to dowodów i stwierdziło, że mammografie nie są niebezpieczne (zarchiwizowane tutaj).

Gordon dodała, że poziom promieniowania wykorzystywanego w mammografii jest jednym z najniższych spośród wszystkich badań medycznych. „Zmniejszył się on w ciągu ostatnich dziesięcioleci i jest znacznie poniżej »dopuszczalnego« poziomu określonego przez organizacje ochrony przed promieniowaniem”. 

Polska rozszerza zakres mammografii

W Polsce Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) w listopadzie 2023 r. rozszerzył grupę wiekową kobiet objętych bezpłatnymi badaniami mammograficznymi dla osób w wieku 45-74 lat.

Według danych służby zdrowia w Polsce raka piersi diagnozuje się u około 20 tys. kobiet rocznie.