Nie, jest to animacja DNA i nie ma nic wspólnego z pandemią Covid-19

„Film z mikroskopu elektronowego” – czytamy w publikacji udostępnionej 27 czerwca, która miała 1,3 tys. udostępnień. Według autora posta, dołączony do niego film przedstawia komórki ludzkie po podaniu szczepionki mRNA. Materiał rzekomo pochodzi z Uniwersytetu Thomasa Jeffersona.

Image

Zrzut ekranu z Facebooka wykonany 1 lipca 2021 roku

Film przedstawia krótkie animacje, w których widać splecione ze sobą komórki. Nie mając wiedzy z zakresu biologii, trudno stwierdzić, co one w rzeczywistości pokazują.

Jak udało się nam ustalić, film wcale nie pokazuje komórek po podaniu szczepionki mRNA. To animacja, która powstała w 2018 r.

Czym jest szczepionka mRNA?

Szczepionki przeciw Covid-19 są pierwszymi, które wykorzystują najnowszą technologię mRNA. Są wykorzystywane na całym świecie, a badania nad tą technologią rozpoczęły się we wczesnych latach dziewięćdziesiątych.

Szczepionki mRNA opierają się o cząsteczkę mRNA, która koduje białko S (szczytowe) koronawirusa SARS-CoV-2. W rezultacie organizm sam sobie produkuje to białko. Układ odpornościowy reaguje na nie i generuje przeciwciała, które następnie chronią organizm przed prawdziwym koronawirusem. Więcej o tym, jak działa tego typu szczepionka, można przeczytać w jednym z artykułów AFP.

Szczepionki mRNA wyprodukowały firmy Pfizer-BioNTech oraz Moderna.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 1 lipca 2021 r. na całym świecie podano już prawie 3 miliardy dawek szczepionek. Wiele z nich opartych jest na nowej technologii mRNA.

Spielberg animacji molekularnej

Film trwa ponad siedem minut ale jeśli dotrwamy do końca, dowiemy się, że autorami animacji są Drew Berry oraz Etsuko Uno.

Jedną z pomocnych wskazówek przy szukaniu pochodzenia filmu jest napis „wehi.tv”, który można odczytać w lewym górnym rogu. WEHI, czyli Walter and Eliza Hall Institute, to jeden z najstarszych instytutów badawczych w Melbourne w Australii. Instytut ma kanał na YouTubie, na którym udało nam się odnaleźć ten sam film, który udostępniają użytkownicy Facebooka.

Image

Zrzut ekranu z Youtube'a wykonany 1 lipca 2021 roku

W opisie filmu czytamy, że jest to animacja DNA autorstwa Instytutu WEHI wykonana na potrzeby wystawy „The Future Starts Here”. Film został opublikowany 17 lipca 2018 r.

Wystawa miała miejsce w Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie między 12 maja a 4 listopada 2018 r. Wtedy właśnie jedną z prac była animacja „Body Code’ autorstwa Drew Berry’ego z The Walter and Eliza Hall Institute (WEHI).

Image

Zrzut ekranu ze strony Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie wykonany 1 lipca 2021 roku

Drew Berry jest naukowcem, który zna się nie tylko na biologicznych procesach międzykomórkowych ale także na sztuce animacji. W 2010 r. „The New York Times” nazwał Berry’ego „Stevenem Spielbergiem animacji molekularnej”.

Zapytany przez AFP 2 lipca 2021 r. o animację, odpowiedział on, że opisujące film twierdzenie „jest całkowicie fałszywe”.

„Wideo to edycja animacji DNA, które stworzyłem w latach 2002-2014 na potrzeby lekcji biologii dla uczniów ze szkoły średniej” – poinformował nas Berry, a jednocześnie potwierdził, że animacja wygrała nagrodę Emmy i można było ją oglądać podczas wystawy „The Future Starts Here”.

Komórkowy Hollywood

Berry: „animacje przedstawiają różne aspekty nauki o DNA, w tym także, jak jest ono kopiowane przez nasze komórki, jak kod genetyczny jest odczytywany i przepisywany oraz jak nasze komórki utrzymują DNA w porządku”.

Zaznacza, że filmu nie zrobiono przy pomocy mikroskopu elektronowego, chociaż jeden z fragmentów animacji pokazuje krótką sekwencję z mikroskopu, która została pierwotnie nakręcona w 1995 roku. Ulegająca podziałowi komórka w rzeczywistości należy do salamandry, a nie człowieka.

Berry dodaje, że wszystkie struktury molekularne, takie jak DNA i białka są brane bezpośrednio z danych badań naukowych m.in. takich jak rentgenografia strukturalna – czyli technika używana w krystalografii. Krystalografię stosuje się w celu ustalenia wymiarów i geometrii komórki. „Przedstawiam je bardzo dokładnie” – tłumaczy biolog.

„Przedstawione struktury molekularne są mniejsze niż długość fali światła widzialnego, zatem nie jesteśmy w stanie obserwować ich bezpośrednio nawet za pomocą potężnych mikroskopów” – tłumaczy Berry. Dodaje, że na dokładne określenie struktury i dynamiki cząsteczek pozwala właśnie krystalografia rentgenowska, którą – co ciekawe – opracowano już ponad sto lat temu.

„Uzyskuję dostęp do danych z tych badań i rekonstruuję świat molekularny, który moglibyśmy zobaczyć, gdybyśmy zmniejszyli się 10 milionów razy” – wyjaśnia Berry.

Dodaje, że film jest prawie w całości animacją stworzoną przy użyciu oprogramowania do animacji 3D, która jest wykorzystywana przy tworzeniu gier wideo czy filmów Pixara.

„W animacji jest krótka scena (około 3’50’’), w której RNA wykonuje jedną ze swoich najważniejszych prac – przepisuje kod genetyczny DNA, przygotowując się do procesu tworzenia cząsteczek białka, które umożliwiają życie naszym komórkom”.

Można się temu przyjrzeć poniżej:

Jak tłumaczy naukowiec, kolory i efekty dźwiękowe wykorzystane w animacji są „wyłącznie artystycznymi ozdobnikami, które są dodawane po to, by angażować uczucia widzów i uczniów, dzięki którym filmy zapadają w pamięci i wciągają tak, jak filmy hollywoodzkie”.

Wniosek: nieprawdziwe jest stwierdzenie, że film pokazuje w powiększeniu komórki ludzkie po podaniu szczepionki mRNA. Tak naprawdę jest to animacja, która była obiektem wystawy w Londynie i zdobyła prestiżową nagrodę Emmy. Jej autorem jest znany na świecie biolog i naukowiec Drew Berry, który poprzez wizualizacje tłumaczy świat działania ludzkich komórek.