Nie, dziewczynka wypasająca owce nie zrobiła zawrotnej kariery politycznej we Francji

„Kiedyś” i „dziś” czytamy pod dwoma zdjęciami. I dalej: „dziewczynka z lewej strony wypasa owce w Maroko”, a „kobieta z prawej strony, to ta sama osoba blisko 30 lat później, jako minister edukacji we Francji". Post w języku polskim opublikował na swoim instagramowym profilu użytkownik o nazwie „Biedny ojciec - bogaty syn”.

Image

Zrzut ekranu z Instagrama z 3 marca 2021 r.

W ciągu trzech dni post na Instagramie miał ponad milion wejść. To samo zestawienie zdjęć pojawiło się również 2 marca na Facebooku.

Image

Zrzut ekranu z Facebooka z 3 marca 2021r.

Komentarze pod zdjęciem świadczą, że wielu użytkowników rzeczywiście dostrzegło w dziewczynce francuską polityk o marokańskich korzeniach. Pisali, że „tymi dziećmi opiekują się fundacje, które dają im szansę. Gdyby nie takie działania z zewnątrz to nawet największe starania dzieci poszłyby na marne”. Inni twierdzili że „lepiej być zamiataczem ulic we własnym kraju niż władcą w innym”. 

Używając odwrotnego wyszukiwania obrazu w Google Images i Yandex wyszukaliśmy wcześniejsze udostępnienia zdjęć. Okazało się, że krążą one w internecie od kilku lat, niekiedy w różnych wersjach. Dorosłą kobietę widzimy w różnych, ale zawsze oficjalnych kontekstach - przy parlamentarnej mównicy, na tle flag lub budynków państwowych. Zdjęcie pasterki jest zawsze to samo - na tle półpustynnego krajobrazu i owiec. Najstarsza publikacja pochodzi z 4 kwietnia 2016 r. opublikował ją profil „Bejaia” na Facebooku, miasta położonego na północy Algierii. 

„Ta kobieta urodziła się i mieszkała w Maroku, była chłopką! Ta dziewczyna nazywa się Najat Vallaud-Belkacem, i jest ministrem edukacji we Francji!. Od biednej dziewczynki, córki biednego pasterza do funkcji ministerialnej” - czytamy po francusku w poście na algierskim koncie.

Tego samego roku, hinduski portal India Times opisał karierę polityczną Vallaud-Belkacem ilustrując artykuł tym samym zestawieniem zdjęć.

„Najat, czteroletnia pasterka, która zajmowała się kozami i przynosiła wodę ze studni, przeniosła się wraz z rodziną do Francji, gdzie musiała stawić czoła prawdziwemu światu, pełnemu zarówno możliwości, jak i trudności. Marokańska dziewczyna, która nie znała francuskiego, nauczyła się go pod koniec pierwszego roku studiów” - napisał  portal. 

Zestawienie zdjęć z podobnym opisem krążyło w różnych językach, po francusku, angielsku, hiszpańsku. Dwa lata temu manipulację opisali nasi koledzy z francuskiego serwisu AFP Factuel, hiszpańskiego AFP Factual i angielskiego AFP Factchek.  

Image

Zrzuty ekranu z Facebooka z 18 kwietnia 2019 roku (fot.AFP)

Opiera się na fałszywej informacji, ale trafia w stary jak świat mit pucybuta lub biednej, ale zdolnej dziewczyny.

Zdjęcie pasterki … tak, ale z ulotki UNICEF

Zawęziliśmy wyszukiwanie do zdjęcia pasterki. Przy użyciu odwrotnego wyszukiwania obrazu w Google Images i Yandex odnaleźliśmy je w materiałach UNICEF z 2014 r. (strona 116) i z 2016 r. (strona 26) odnoszących się do badania na temat sytuacji dzieci i kobiet w Maroku w 2005 r.

Image

Zrzuty ekranu z raportów UNICEF na temat Maroka, po lewej strona 116, po prawej strona 26

UNICEF potwierdził w kwietniu 2019 r. AFP Factuel, że dziewczynka na zdjęciach nie jest, jak twierdzą autorzy postów, Najat Vallaud-Belkacem i przekazał agencji następujący opis: „Fouzia, 8 lat, odpoczywa na kamieniu obok stada owiec". Zdjęcie zostało zrobione w wiosce w marokańskiej prowincji Al Haouz, (region Marrakesh-Safi), gdzie UNICEF prowadził projekt na temat sytuacji dzieci i kobiet w 2005 r.

„Fouzia chodziła do szkoły przez rok, po czym przerwała naukę, ponieważ jej rodzice nie byli w stanie płacić za podręczniki szkolne" - przekazała agencji organizacja. Według UNICEF, Maroko ma jeden z najwyższych wskaźników pracy dzieci w Afryce Północnej.

Autorem zdjęcia jest włoski fotograf Giacomo Pirozzi. Zapytany przez AFP, potwierdził, że zrobił je podczas misji dla UNICEF w 2006 r. "Mówi się, że te dwie historie są podobne (dziecka i minister - przyp. red), ale to nie jest Najat Vallaud-Belkacem" - powiedział.

Ziarno prawdy

Jakie francuska polityk naprawdę miała dzieciństwo? O tym więcej można przeczytać w biografii byłej rzeczniczki i minister w kilku lewicowych rządach we Francji w latach 2012-2017. Wspomina w niej o „dzieciństwie na wsi” w rodzinnym Maroku.

W wywiadach dla francuskiego radia Franceinfo w 2013 r. i anglojęzycznego magazynu Porter w 2017 r., dodaje, że Maroko opuściła w wieku czterech lat, by wraz z rodziną przenieść się do Francji.

„Jest trochę prawdy w tych artykułach, które twierdziły, że w dzieciństwie byłam pasterką: urodziłam się w Maroku i mieszkałam w Beni Chiker, wiosce w górach na północy. Wczesne dzieciństwo spędziłam jako wiejska dziewczynka, otoczona bliskimi krewnymi i mniej lub bardziej daleką rodziną, wszyscy pod jednym dachem. Pomagałam dziadkowi przy kozach, brałam wodę ze studni i większość czasu spędzałam w klapkach. Nie mam zbyt wielu konkretnych wspomnień, ale noszę w sobie poczucie spełnionego życia rodzinnego" - powiedziała w wywiadzie dla Portera.

Rodzice - ojciec robotnik budowlany i mama zajmująca się ośmiorgiem dzieci, osiedlili się w Amiens, mieście w północnej Francji, gdzie ukończyła prawo na Université de Picardie a następnie prestiżowy Instytut Nauk Politycznych w Paryżu zw. Sciences-Po. Od 2002 r należy ona do francuskiej Partii socjalistycznej. Pełniła różne funkcje w kolejnych rządach, m.in minister do praw kobiet i edukacji narodowej, szkolnictwa wyższego i badań naukowych. Od 2020 r. jest dyrektorką francuskiego oddziału organizacji pozarządowej ONE, zajmującej się zwalczaniem skrajnej biedy i chorób, głównie w Afryce, założonej przez irlandzkiego muzyka, Bono (Paul’a Davida Hewsona), frontmana znanego zespołu rockowego U2.

Jako pierwsi, już w 2016 r. manipulację zdjęciami opisali dziennikarze fact checkingowi z francuskiej gazety Le Monde, a następnie amerykański Snopes w Stanach Zjednoczonych. 

Mimo to nadal krąży ona w sieci. Od kilku dni również wśród użytkowników w Polsce.

Wniosek: Twierdzenie, że zdjęcie młodej pasterki na tle owiec przedstawia francuską polityk Najat Vallaud-Belkacem w dzieciństwie jest fałszywe. Choć prawdą jest, że będąc dzieckiem  marokańskich imigrantów zrobiła ona we Francji dużą karierę polityczną.