Filmik nie został nakręcony na Lampedusie i jest z 2021 roku

„Na włoskiej wyspie Lampedusa karabinierzy zostali zaatakowani przez migrantów. Są doniesienia o gwałtownych starciach migrantów z włoskimi siłami porządkowymi” – czytamy na stronie „Informacje świat” w publikacji zamieszczonej 18 września 2023 roku na Facebooku. Do publikacji dołączone jest nagranie pokazujące bójkę z udziałem kilkudziesięciu osób różnej narodowości, spośród których niektórzy atakują włoską policję.

Image

Zrzut ekranu z Facebooka wykonany przez AFP 28 września 2023 roku. Przekreślenie naniesione przez AFP

Ten sam film pojawił się na Telegramie 18 września 2023 roku na koncie Niezależnego Dziennika Politycznego (NDP) z wpisem .„Na włoskiej wyspie Lampedusa rozpoczęły się starcia między nielegalnymi imigrantami przybywającymi z Afryki a policją. Migranci rzucali kamieniami i butelkami w stróżów prawa, zaczęli także blokować drogi, domagając się pozwolenia na wjazd do Europy kontynentalnej w celu otrzymania świadczeń socjalnych.” Do publikacji dołączone jest drugie nagrania pokazujące grupę osób z krajów afrykańskich okupujących drogę.

Nagrania publikowali użytkownicy Facebooka (poniżej zrzut) również z twierdzeniem, że pokazują starcia między organami ścigania a nowo przybyłymi migrantami na Lampedusie.

Image

Zrzut ekranu z Facebooka wykonany przez AFP 28 września 2023 roku. Przekreślenie naniesione przez AFP

NDP systematycznie publikuje fałszywe treści na swoich kontach w mediach społecznościowych, część z nich AFP Sprawdzam zweryfikowała w przeszłości (tutaj, tutaj oraz tutaj).

Nagranie na którym widać pojazdy karabinierów krążyło również w innych językach, również w kontekście kryzysu na wyspie Lampedusa, m.in. po słowacku – udostępnił je poseł skrajnie prawicowej partii Milan Mazurek – a także po francusku, angielsku, hiszpańsku. AFP weryfikowała te treści tutaj i tutaj.

Podobnie jak na Słowacji gdzie przed wyborami do Parlamentu w niedzielę 30 września temat migracji był jedną z głównych osi kampanii, w Polsce, walczące o reelekcję Prawo i Sprawiedliwość (PiS) nagłaśnia temat migrantów w swoich spotach wyborczych (tutaj, tutaj).

Stare nagranie z Marotty

Nagranie podzieliliśmy na poszczególne klatki i wyszukaliśmy je przy użyciu różnych technik odwrotnego wyszukiwania obrazem, w wyszukiwarkach Google i Yandex. To doprowadziło nas do kolejnych zdjęć, które dalej wyszukiwaliśmy wstecznie.

Najstarszą publikacją nagrania jaką AFP znalazła jest tweet zamieszczony w 2021 roku przez skrajnie prawicowego posła flamandzkiej partii w belgijskim parlamencie Sama Van Rooya (zarchiwizowany link), co de facto już jest dowodem na to, że nagranie jest stare i nie powstało w 2023 roku. Na podstawie tweeta nie byliśmy jednak w stanie stwierdzić co dokładnie przedstawia nagranie.

Image

Zrzut ekranu z Twittera wykonany przez AFP 23 września 2023 roku.

Dalsze wyszukiwania podobnymi metodami doprowadziły AFP do publikacji na podstawie, których można było zlokalizować incydent. Między innymi dzięki publikacji nagrania na włoskim kanale na YouTube (zarchiwizowany link), i jego opisu dowiedzieliśmy się, że do bójki doszło 7 sierpnia 2021 roku we włoskim mieście Marotta.

Wyszukując więcej informacji o incydencie w wyszukiwarce Google (zawężając wyniki wyszukiwania do dat między 7 a 10 sierpnia 2021 roku) według frazy po angielsku „Marotta 7 August 2021” dotarliśmy do depeszy włoskiej agencji prasowej Ansa, (zarchiwizowany link).

Ansa (która ma serwisy po włosku i po angielsku) pisze, że incydent miał miejsce w miejscowości Marotta, w regionie Marche na wybrzeżu Adriatyku w środkowych Włoszech, a nie na Lampedusie na samym południu kraju. Karabinierzy zostali zaatakowani i ranni podczas starcia dużej liczby osób, donosiła wówczas agencja. Ranny został również Senegalczyk, a dwóch Albańczyków, Kolumbijczyk i Senegalczyk zostało aresztowanych, informowała Ansa.

Wyszukując dalej w wyszukiwarce Google według frazy po włosku „carabinieri Marotta” (zawężając wyniki do dat między 7 a 11 sierpnia 2021 roku) znaleźliśmy więcej doniesień prasowych na ten temat m.in. w gazecie Leggo która pisze o „wielkiej bijatyce z udziałem kilkudziesięciu młodych obcokrajowców”, w której dwóch karabinierów zostało zaatakowanych i rannych” (zarchiwizowane link).

Prawdziwe nagranie z drogi na Lampedusie

Wiemy już, że nagranie pokazujące bójkę nie pochodzi z wyspy Lampedusa. Sprawdźmy teraz drugie wideo dołączone do niektórych postów, na którym widać barykadę ustawioną z palet pośrodku drogi i grupę ludzi, którzy wyglądają na migrantów. Na ekranie pojawia się napis „local team”. Wyszukiwanie w Google doprowadziło nas do włoskiej platformy informacyjnej o tej samej nazwie.

Wyszukaliśmy nagranie na stronie Local Team za pomocą słowa kluczowego „migranti” (migranci). Jest ono również dostępne na koncie Local Team na X (dawny Twitter) (zarchiwizowany link).

Image

Zrzut ekranu ze strony Local team z filmem z 14 września 2023 roku o barykadzie na drodzie. Zrzut wykonany przez AFP 29.09.2023 r.

Nagranie zostało rzeczywiście zrealizowane 14 września 2023 roku na wyspie Lampedusa. W opis na stronie internetowej Local Team czytamy: „Droga zablokowana przez migrantów - 'Barykady' przed hotspotem - W okresach wzmożonego napięcia migranci wznosili improwizowane barykady w pobliżu hotspotu. Protestowali przeciwko warunkom życia oraz brakowi jedzenia i wody”. W poście na X napisano, że materiał został nakręcony rano tego dnia, dodając, że „napięcie spadło w ciągu dnia, ale na wyspie wciąż są ich tysiące”.

Wideo rzeczywiście pokazuje migrantów blokujących drogę, jak napisane jest w niektórych postach w mediach społecznościowych, ale nie potwierdza innych twierdzeń, takich jak to, że migranci zaatakowali policję.

Przepełnione ośrodki dla migrantów

Po gwałtownym wzroście liczby migrantów którzy przybyli na włoską wyspę Lampedusa, tamtejsze ośrodki rejestracji i identyfikacji migrantów są skrajnie przepełnione. „Nigdy nie doświadczyliśmy czegoś podobnego do tego, co wydarzyło się w środę” – powiedział 20 września Deutsche Welle funkcjonariusz lokalnej policji.

Burmistrz Lampedusy Filippo Mannino powiedział, że wyspa znalazła się "w kryzysie" humanitarnym. Filmy z wyspy pokazują uchodźców wspinających się przez ogrodzenia lub grupy odpychane przez policję z tarczami i pałkami (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).

Wielu europejskich polityków zabrało głos w tej sprawie. Premier Włoch i przewodnicząca Komisji Europejskiej odwiedziły Lampedusę 17 września. Prawicowa premier Giorgia Meloni powiedziała że „presja migracyjna, której Włochy doświadczają od początku roku, jest nie do utrzymania”. O kryzysie mówił też prezes PiS Jarosław Kaczyński, podkreślając że „sytuacja na Lampedusie jest symbolem sytuacji, która zagraża całej Europie, w tym Polsce".