Zdjęcie jarmarku bożonarodzeniowego pod zaostrzoną ochroną zostało wygenerowane przez AI
- Opublikowano 30/10/2025, 16:45
- Przeczytasz w ciągu 4 minut
- Autor: Katharina ZWINS, AFP Austria
- Tłumaczenie: Maja CZARNECKA , AFP Poland
Copyright © AFP 2017-2025. Jakiekolwiek komercyjne wykorzystywanie powyższych treści wymaga subskrypcji serwisu. Więcej informacji znajdą Państwo pod tym linkiem.
Jeszcze przed rozpoczęciem sezonu jarmarków świątecznych w mediach społecznościowych pojawił się obraz rzekomo przedstawiający jarmark bożonarodzeniowy otoczony licznymi betonowymi zaporami. W niektórych postach twierdzono, że obraz przedstawia jarmark w belgijskiej Brugii, w innych sugerowano, że to jakieś inne miasto w Europie, np. w Niemczech. Publikacje obwiniały migrantów za konieczność podjęcia przez władze wzmożonych środków bezpieczeństwa. Choć w wielu krajach Europy są one zaostrzone po atakach terrorystycznych, które miały miejsce w poprzednich latach przy okazji imprez świątecznych m.in. w Niemczech i we Francji, agencja AFP wykryła, że obraz ten nie jest autentyczny i że został wygenerowany przez sztuczną inteligencję. Narzędzia do wykrywania AI potwierdziły nasze konkluzje.
„W miejscu, które miało być symbolem radości, ciepła i wspólnoty, pojawia się coś zimnego — strach, kontrola, nieufność. Zamiast poczucia bezpieczeństwa, czujemy mur. Nie z kamienia — z lęku. Czy naprawdę doszliśmy do momentu, w którym nawet magia Świąt musi być strzeżona jak granica?” – czytamy w poście zamieszczonym 26 października na Facebooku wraz z kolorową grafiką na pierwszy rzut oka wyglądająca na zdjęcie z jarmarku bożonarodzeniowego. W opisie czytamy też, że grafika przedstawia „Jarmark Bożonarodzeniowy w Brugii”. Na obrazie widnieje napis „Odzyskajmy świat, zanim zgaśnie w nim człowiek”. Publikacje z tą samą grafika na platformie X zyskały ponad tysiąc udostępnień.
Grafikę udostępniali masowo użytkownicy w innych językach, m.in. po niemiecku, czesku – z opisem że jarmark odbywa się w Niemczech – po angielsku, hiszpańsku i holendersku bez podania nazwy kraju, tylko z sugestią że chodzi o miasto w Europie zachodniej.
Pod postem użytkownicy, którzy mogli uznać zdjęcie za prawdziwe komentowali: „tego najwidoczniej chce koniecznie połowa Polaków” – „Zachodnia 'normalność'”, „Jarmark świąteczny w emiratach niemieckich.” Jednak wielu zauważało że obraz nie jest prawdziwy, publikacja na X została opatrzona „Community Notes”, czyli notatką społeczności, których platforma Elona Muska używa dla poprawy jakości treści i w której wskazano, że obraz został sztucznie wygenerowany.
Analiza AFP potwierdziła wnioski, że obraz został wygenerowany przy użyciu sztucznej inteligencji.
We Francji i w Niemczech w poprzednich latach dochodziło do ataków na jarmarki bożonarodzeniowe, z których najtragiczniejszy miał miejsce w 2016 roku na Breitscheidplatz w Berlinie. W jego skutku zmarło trzynaście osób, a wiele zostało rannych. Sprawcą ataku był islamski terrorysta. Zamach wstrząsnął niemiecką opinią publiczną, wywołał debatę na temat bezpieczeństwa i migracji. Pod koniec grudnia 2024 roku doszło do ataku na jarmark bożonarodzeniowy w Magdeburgu, w którym zginęło sześć osób. Po tych atakach środki bezpieczeństwa na jarmarkach bożonarodzeniowych zostały wzmocnione, a temat ten jest obecny w mediach społecznościowych.
Viralowa grafika pojawiła się krótko po wypowiedzi kanclerza Friedricha Merza (CDU) w połowie października 2025 roku o tym, że Niemcy nadal mają „problem w swoim krajobrazie miejskim”. Miał na myśli osoby bez stałego pobytu, które nie pracują i nie przestrzegają przepisów. Dlatego Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych „umożliwi i przeprowadzi deportacje na bardzo dużą skalę” – dodał.
Liczne niespójności wizualne
Dokładna analiza zdjęć jest kluczowym narzędziem do ustalenia jego autentyczności. Pierwszą oznaką wskazującą, że obraz mógł zostać wygenerowany przez sztuczną inteligencję, są wizualne nieścisłości widoczne gołym okiem: twarze ludzi na targu są nienaturalnie rozmazane, napisy na budynkach i samochodach są nieczytelne, postać policjanta na pierwszym planie jest nienaturalna.
Grafikę poddał analizie pod kątem autentyczności odpowiedzialny w agencji AFP za innowacje w projektach InVID-WeVerify Denis Teyssou używając do tego przygotowywanej najnowszej wersji narzędzia weryfikacyjnego InVID-WeVerify. Analiza wykazała 99-procentowy wskaźnik rozpoznania, co potwierdza, że obraz został wygenerowany przy użyciu sztucznej inteligencji.
Podobnie wysoki wynik otrzymaliśmy w przypadku analizy narzędziem HiveModeration.
Również narzędzie ImageWhisperer rozwijane przez eksperta ds. weryfikacji Henka van Essa dało podobny wynik: obraz został „z dużym prawdopodobieństwem” wygenerowany przez sztuczną inteligencję.
W Brugii jarmark zacznie się 21 grudnia
Sezon bożonarodzeniowych jarmarków w Europie startuje zwykle w połowie listopada i trwa aż do pierwszych dni stycznia. Najwcześniej bo 31 października startuje pierwszy jarmark w Berlinie.
Jarmark świąteczny w Brugii zaczyna się w tym roku 21 grudnia, informuje strona turystyczna tego miasta w Belgii. Zdjęcie nie mogło zatem zostać zrobione w październiku tego roku, skoro jarmark zacznie się dopiero za kilka tygodni. Pod koniec października miasto nie organizowało jarmarku wbrew temu, co głosiły viralowe publikacje.
Inne publikacje sugerują, że może to być jarmark w Wielkiej Brytanii lub w Niemczech. Jedna z najstarszych publikacji, na jaką natrafiła AFP, pochodzi z 24 października. Grafikę zamieścił na X austriacki publicysta Florian Machl, redaktor naczelny Report24 – prawicowego bloga, którego treści niemieckojęzyczny dział Faktencheck.AFP wielokrotnie weryfikował w przeszłości (tutaj, tutaj). W opisie czytamy: „Świąteczna sielanka. Na pewno znów będzie pięknie”. W artykule z 25 października 2025 roku Report24 usprawiedliwiał się, pisząc, że to jedynie symboliczna ilustracja.
„Z powodu zdjęcia jarmarku bożonarodzeniowego otoczonego betonowymi zaporami i policją: Lewica całkowicie szaleje ” – napisał Machl. Obraz z jarmarkiem bożonarodzeniowym został opisany jako „zdjęcie symboliczne: Jarmark bożonarodzeniowy w Europie Zachodniej, 2025 – SI (Sztuczna inteligencja - artysta nieznany)”.
Więcej naszych artykułów na temat sztucznej inteligencji można znaleźć (tutaj, tutaj, tutaj).
Zastanawiasz się czy informacja jest prawdziwa? Napisz do nas. Sprawdzimy
Skontaktuj się z nami
