Porównanie ważącego kilkaset gramów ssaka do człowieka to nadużycie

„Niepokojące zdjęcie nietoperza obiegło sieć. Internauci wstrząśnięci, widokiem, jest wielkości człowieka” – czytamy pod zdjęciem w poście udostępnionym na Facebooku 27 czerwca 2021 r. (1, 2) Sensacyjny nagłówek zachęca do przejścia do artykułu w linku.

Image

Zrzut ekranu z Facebooka ze zdjęciem olbrzymiego nietoperza ( AFP 14.08.2021 r. / )

Komentujący słusznie zwracali uwagę na sposób zrobienia zdjęcia - z bliskiej odległości, co daje wrażenie, że zwierzę jest ogromne, wręcz nienaturalnych rozmiarów. Niektórzy uznali, że ssak jest niebywałym stworem, który pojawił się „w galopującym ku upadkowi świecie”. Pozostali potraktowali informację z przymrużeniem oka.

Za sprawą pandemii Covid-19 nietoperze nie cieszą się najlepszą sławą. Uważa się, że to one przeniosły wirus SARS-CoV-2. Publikacja zdjęcia w połączeniu ze słowami „przerażające” oraz „niepokojące” w nagłówku, może potęgować negatywne emocje wobec zwierząt, których niektóre gatunki są zagrożone wyginięciem.

Sprawdziliśmy czy zdjęcie jest prawdziwe. Poszukaliśmy wcześniejszych publikacji w internecie przy użyciu popularnych wyszukiwarek oferujących funkcję wyszukiwania obrazem. Okazało się, że zdjęcie w internecie było publikowane setki razy. Pojawia się niekiedy, tak jak w tym tweecie , w większym formacie, na tle motocykla.

Internetowa wyszukiwarka zdjęć TinEye znalazła 246 publikacji, najstarsze pochodzą z sierpnia 2018 roku. Wyszukiwanie w Google Grafika dało blisko tysiąc wyników ( 1, 2, 3).

W jednej z pierwszych publikacji na Reddicie czytamy w opisie zdjęcie „A giant golden-crowned flying fox, Philippines ”.

Niektóre strony (1, 2) publikowały je razem ze innym zdjęciem zrobionym pod innym kątem. Poniżej publikujemy oba zdjęcia.

Image

Dwa zdjęcia wiaty zrobione pod różnym kątem. Zdjęcie z wietnamskiej witryny (po lewej), zdjęcie z Facebooka (po prawej). Czerwone kółka pochodzą od AFP. ( AFP 14.08.2021 r. / )

Na zdjęciach zaznaczyliśmy czerwonymi kółeczkami elementy świadczące, że zrobiono je w tym samym miejscu, ale pod innym kątem. Analiza w programie InVid pod kątem edycji nie wykazała ingerencji. Nietoperz nie został, ani powiększony, ani wklejony.

Zdjęcia przekazaliśmy biologom do oceny. Dr. Nina Ingle, biolog, prezes Filipińskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody (Biodiversity Conservation Society of the Philippines)

– To nie jest acerodon jubatus (po angielsku popularnie zwany golden-crowned flying fox, po polsku acerodon grzywiasty), gdyż nie ma charakterystycznego rudego futra na głowie. To nieco mniejszy nietoperz - pteropus vampyrus (po angielsku large flying fox, po polsku rudawka malajska) - Ingle powiedziała AFP.

Tego samego zdania jest inny filipiński ekspert nietoperzy, profesor Phillip A. Alviola z Uniwersytetu Los Baños, który potwierdził w mailu do AFP 13 sierpnia 2021 roku, że chodzi tu o gatunek nietoperza o nazwie łacińskiej pteropus vampyrus.

– Świadczy o tym jego ogólny wygląd ssaka i jego wielkość. Pteropus vampyrus ma na ogół rudawą głowę i szyje, jednak ssak na zdjęciu jest przykładem morfotypu o ciemnym, melanistycznym zabarwieniu. (wynikającym ze zwiększonej zawartości melaniny – ciemnego pigmentu w chromatoforach (komórkach barwnikowych - przyp. red.). – powiedział AFP.

Zapytaliśmy czy można powiedzieć, że rudawka malajska jest wielkości kilkuletniego letniego dziecka?

– Nie, nie są one tak duże jak kilku letnie dzieci, a nawet nie są wielkości niemowląt. To nadużycie. – powiedziała dr Ingle. Więcej o tych zwierzętach można przeczytać w opracowaniach popularno-naukowych (1, 2, 3, 4).

Skąd zatem twierdzenie, że „wiszący do góry nogami gacek gabarytami dorównuje kilkuletniemu dziecku!”, które odnajdujemy na końcu artykułu dołączonego w linku. Takie twierdzenie teoretycznie można wysnuć, jeśli weźmie się pod uwagę rozmiar rozłożonych skrzydeł rudawki malajskiej. Skrzydła w rozpostarciu oscylują między 1320-1500 mm. Jednak porównanie tego gatunku, u którego długość tułowia wynosi 270-340 mm a masa ciała między 645-1092 gramów do kilkuletniego dziecka jest nadużyciem.

Dziennikarze ze strony fact-checkingowej Snopes w analizie w 2019 roku potwierdzili, że zdjęcie jest prawdziwe. Nie zidentyfikowali w stu procentach o jaki gatunek nietoperza chodzi. Wskazali jedynie, że może to być acerodon grzywiasty lub rudawka malajska, jeden z dwóch największych gatunków nietoperza.

Wniosek: twierdzenie, że na pokazany na zdjęciu nienaturalnych rozmiarów nietoperz jest wielkości człowieka stanowi manipulację. To chwyt aby sensacyjnym nagłówkiem przekierować użytkowników do click-bitowego artykułu. Posty takie są mało szkodliwe, pod warunkiem, że nie wywołają negatywnych emocji wobec zagrożonych wyginięciem nietoperzy, będących na cenzurowanym w czasach pandemii.