Nie, liczba „2008” na ampułce to nie data produkcji, ale kod preparatu
- Ten artykuł jest starszy niż rok.
- Opublikowano 30/03/2021, 11:32
- Zaktualizowane w 30/03/2021, 11:34
- Przeczytasz w ciągu 6 minut
- Autor: Robert BARCA, AFP Słowacja, AFP Polska
Copyright © AFP 2017-2025. Jakiekolwiek komercyjne wykorzystywanie powyższych treści wymaga subskrypcji serwisu. Więcej informacji znajdą Państwo pod tym linkiem.
„Nie do wiary skąd to wcześniej wiedzieli, że będzie działało jak o covidzie nikt jeszcze nie słyszał?” - czytamy w poście opublikowanym 25 marca, do którego dołączono grafikę, a na niej widzimy ampułki szczepionki AstraZeneca z liczbą „2008” w czerwonym kółeczku.
W innych postach (1, 2, 3) na Facebooku czytamy: „Pokażcie tym, co zdrowie i życie oddają tej farsie! Data produkcji 2008. Ważne do maj 2021”. Podobne treści publikowali użytkownicy Twittera.
Posty były udostępniane w języku słowackim i czeskim w lutym 2021 roku. Publikacje te zweryfikował nasz kolega ze słowackiego portalu fact checkingowego FaktyAFP.
We wszystkich publikacjach pojawia się twierdzenie, że szczepionki mają datę produkcji z 2008 roku. Do postów dołączony jest zrzut ekranu z programu informacyjnego Tagesschau w niemieckiej telewizji publicznej ARD ze zdjęciem trzech szczepionek i rzekomą datą produkcji z 2008 roku .
Wyszukaliśmy zdjęcie, którego użyto w programie niemieckiej telewizji. Jego autorem jest fotograf amerykańskiej agencji informacyjnej Associated Press, Frank Augstein. Zrobił je 5 lutego br. w placówce medycznej Wellcome Centre in Ilford, w Londynie. Zdjęcie było publikowane w wielu artykułach na temat szczepień AstraZeneką, m.in. tu, tu, tu, czy tu. Poniżej porównanie zdjęć z posta na Facebooku (po lewej) i z artykułu na portalu internetowym Onet (po prawej), w którym wykorzystano to samo zdjęcie agencji AP jako ilustrację do tekstu na temat szczepionek.
To właśnie na podstawie tego zdjęcia niektórzy użytkownicy Facebooka doszli do mylnego wniosku, że szczepionka Covid-19 firmy AstraZeneca została wyprodukowana już w 2008 r., ponieważ widniejący na ampułce pionowo zapisany ciąg cyfr „3041572008” zawierał również liczbę „2008”.
Według niektórych komentujących, zbliżał się też termin upływu ważności szczepionki i dlatego należało ją zużyć szczepiąc masowo nauczycieli.
Co oznaczają liczby na ampułkach?
Na każdej z ampułek widoczne są różne ciągi liczb - dwa w poziomie (1, 2) oraz jeden w pionie (3). Na grafice poniżej oznaczyliśmy je numerami na żółto 1,2,3.
Liczba 05-2021 (u nas oznaczona na żółto nr. 1) oznacza termin ważności w skrócie „EXP” od słowa „expire” (w języku angielskim i francuskim, czyli „wygasa”) do niedawna w Polsce używano dłuższego określenia „termin ważności”. Liczba 05-2021 na ampułce oznacza, że szczepionkę należy zużyć do końca maja 2021 roku. Skrót EXP widnieje w ulotce preparatu w rozdziale A. OZNAKOWANIE OPAKOWAŃ (str 18), opublikowanej na stronie Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Poniżej publikujemy zrzut ekranu z ulotki.
„Okres przydatności do użycia szczepionki wynosi 6 miesięcy”, przypomina w mailu do agencji AFP z 19 lutego rzecznik producenta Kim Blomley. „Na ampułce nie widnieje data produkcji” dodaje.
To logiczne - dla użytkownika produktu leczniczego najważniejsza powinna być data ważności, by nie użyć go po terminie, a nie data produkcji.
Kolejna pozycja (nasz nr 2 na żółto) odnosi się do skrótu „LOT”. Termin ten to dawny „numer serii”. Lot po francusku oznacza seria, partia, po angielsku mówi się batch number. Poniżej zrzut ekranu z ulotki szczepionki.
„LOT: Numer serii to charakterystyczna kombinacja cyfr lub liter lub cyfr i liter, dzięki której seria, partia jest jednoznacznie identyfikowana” - poinformowała agencję AFP przedstawicielka AstraZeneki na Słowację Marketa Tyrynova.
Na zdjęciu z posta na Facebooku widoczny jest numer serii „AB0003”, a na zdjęciach innych ampułek widoczne są inne numery - ABV4678” ( zdjęcie AFP) lub „ABV3025” (zdjęcie AP). To świadczy o tym, że ampułki pochodzą z różnych serii.
Ostatni numer (u nas nr 3), który pojawia się pionowo na ulotce ze zdjęcia na Facebooku („3041572008”), i który stał się źródłem dezinformacji, ponieważ jak niektórzy sądzili zawiera on datę produkcji, to unikalny identyfikator cyfrowy produktu leczniczego. Jak czytamy w ulotce, numer ten jest częścią „kodu 2D będącego nośnikiem niepowtarzalnego identyfikatora” leku.
Czym jest kod 2D?
Obowiązek umieszczania seryjnych zabezpieczeń wprowadziła w Unii Europejskiej Dyrektywa Fałszywkowa. Jej głównym celem jest walka z podrobionymi lekami. Sposobem serializacja preparatów. Każdy lek posiada unikalny identyfikator (UI) w postaci kodu dwuwymiarowego (tzw. kreskowego.) Częścią identyfikatora jest m.in. kod produktu. Zawiera też numer seryjny oraz wspomnianą już datę ważności (EXP) i numer serii (Lot). Dzięki identyfikatorowi wiadomo czy produkt pochodzi z legalnego źródła, w razie konieczności wycofania partii leku łatwo ją odnaleźć.
2008 to tylko zbieg okoliczności
Numer zapisany pionowo nie ma nic wspólnego z datą produkcji. „Ten pionowy numer używany jest do wewnętrznych celów produkcyjnych. To kod produktu. Nie wskazuje daty produkcji, ani terminu przydatności do spożycia. Końcowe liczby 2008 to czysty zbieg okoliczności” - powiedział AFP Kim Blomley, rzecznik prasowy AstraZeneki.
Więcej o oznaczeniach na etykietach można przeczytać w tekście na stronie prawo.pl.
„Specjalne kody mają zapobiegać przedostawaniu się sfałszowanych produktów leczniczych i substancji czynnych do legalnego łańcucha dostaw” - czytamy w artykule.
Szczepionką AstraZeneca w Polsce szczepieni są przede wszystkim nauczyciele i osoby do 65. roku życia. Podobnie jest na Słowacji. Fakty AFP zwróciły się do kilku słowackich szpitali z prośbą o przesłanie zdjęć ampułek szczepionki AstraZeneca, stosowanej w tym kraju od 13 lutego. Jak się okazało wszystkie mają kod produktu „1423474”, numer serii „ABV2856” i datę ważności „05-2021”.
Ponownie zapytaliśmy rzecznika producenta skąd biorą się rozbieżności w numerach kodu produktu widniejących na zdjęciach ze szpitali, a zdjęciem z Facebooka z mylną informacją? „Kody są różne, ponieważ pochodzą od różnych producentów w naszym łańcuchu dostaw”, przekazał w mailu do agencji AFP z 19 lutego rzecznik producenta.
Kiedy rozpoczęto produkcję szczepionki?
„Nasza szczepionka została opracowana i poddana testom klinicznym w 2020 roku, i jeszcze w tym samym roku rozpoczęto jej produkcję” - przypomina Blomley.
Trudno sobie wyobrazić by wyprodukowano ją kilka lat temu, gdyż jej „okres przydatności do użycia wynosi 6 miesięcy” - dodaje.
Pierwsze informacje na temat jej produkcji pojawiły się mediach w BBC w czerwcu 2020 r.
Wniosek: To nieprawda, że szczepionkę AstraZeneki wyprodukowano już w 2008 roku, co z kolei miało być dowodem na to, że pandemię koronawirusa zaplanowano kilkanaście lat temu. Liczba 2008 na opakowaniu szczepionki nie oznacza daty produkcji. To część cyfrowego zabezpieczenia produktu.
Zastanawiasz się czy informacja jest prawdziwa? Napisz do nas. Sprawdzimy
Skontaktuj się z nami
