Nie, te czołgi nie jadą na granicę z Rosją, tylko na zachód, na coroczne manewry wojskowe

Setki użytkowników Facebooka udostępniło na początku maja 2022 nagranie pociągu wiozącego czołgi z twierdzeniem, że Finlandia przemieszcza swój sprzęt wojskowy lub swoje siły zbrojne, na wschodnią granicę. Jednak to wideo nie przedstawia przerzutu czołgów ani wojsk fińskich na granicę z Rosją. Rzecznik fińskich sił zbrojnych przekazał AFP, że czołgi widoczne w nagraniu były przewożone w ramach corocznych ćwiczeń wojskowych, zaplanowanych jeszcze przed napaścią Rosji na Ukrainę. Ponadto, czołgi jadą na zachód kraju, a nie na wschód.

„Finlandia przemieszcza swój sprzęt wojskowy na wschodnią granicę. Mieszkańcy Tampere (Finlandia) odnotowują transfer sprzętu wojskowego na granicę z Moskwą. Są to głównie czołgi Leopard” – czytamy w poście na Facebooku z 4 maja 2022 roku. To samo nagranie z opisem, że „Finlandia przerzuca wojsko na granicę z Rosją”, opublikowane na jednej ze stron z informacjami o Ukrainie, obejrzało ponad 10 tysięcy użytkowników Facebooka. W nagraniu słychać głos mężczyzny, który mówi po fińsku: „na wschodniej granicy robi się coraz ciaśniej”. W żadnym momencie nagrania nie widać żołnierzy.

Zrzut ekranu z Facebooka wykonany 11 maja 2022 roku

Nagranie udostępniali użytkownicy Facebooka (1), Twittera ( 1, 2 ) i Telegrama ( 1) również w innych językach niż polski, m.in. po niemiecku i fińsku. Tylko ten link do publikacji w języku polskim zyskał, według narzędzia CrowdTangle do pomiaru zasięgu postów, 51 udostępnień.

Nagranie sprawdzili dziennikarze AFP w Niemczech.

W dyskusji pod filmem dominują wyrazy zrozumienia dla Finlandii „Finowie mądry naród nie pozwolą kacapom na ataki” – napisał ktoś. (kacapy to pogardliwe określenie Rosjan przyp. red.) „Pragniesz pokoju, gotuj się do wojny. "Przezorny zawsze zabezpieczony.” – dodał ktoś. Jeden z komentujących przestrzegł przed fałszywą informacją: „Fake news i sianie paniki, wywożone czołgi były, ale nie na granicę z Rosją tylko na zachód do Niinisalo w ramach ćwiczeń bojowych Arrow 2022.” – napisał.

Po napaści Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 r. Szwecja i Finlandia zmieniły swoje dotychczasowe stanowisko w kwestii wejścia do NATO i dążą do szybkiego przystąpienia do sojuszu północnoatlantyckiego (1, 2, 3 ). Prezydent Finlandii Sauli Niinisto i premier Sanna Marin stwierdzili 12 maja w Helsinkach, że „Finlandia musi bezzwłocznie ubiegać się o członkostwo w NATO”. Jest ono popierane przez zdecydowaną większość społeczeństwa. Moskwa odpowiedziała na te dążenia groźbami . Finlandia w dużej części graniczy z Rosją. Prezydent Rosji Władimir Putin wielokrotnie wymieniał ekspansję NATO na wschód jako jedną z przyczyn inwazji na Ukrainę. I właśnie w tym kontekście pojawiło się wideo przedstawiające rzekomy transport fińskich czołgów na granicę z Rosją.

Film pokazuje skład pociągu z czołgami i wozami opancerzonymi, bez daty, ani dokładnej lokalizacji w której powstało nagranie. Wyszukaliśmy nagranie wpisując w wyszykiwarce na Facebooku słowa „Finlandia”, „granica” i „czołgi” co doprowadziło nas do kilku publikacji z tym samym filmem. W jednym z postów, z 4 maja, mowa jest o mieszkańcach miasta Tampere którzy „odnotowują transfer sprzętu wojskowego na granicę z Moskwą”. Natrafiliśmy również na artykuł weryfikacyjny niemieckiej agencji DPA, która wymieniła tę miejscowość.

Odnaleźliśmy wiadukt kolejowy, gdzie nagrano przejazd pociągu, w północno-zachodniej części miasta. Na wideo widać charakterystyczne fragmenty infrastruktury kolejowej i drogowej. Tory są na wiadukcie, pod nim biegnie ulica. Po lewej stronie pociąg mija wielopiętrowy blok mieszkalny, obok którego stoi ceglany komin. Taki budynek i wieża znajdują się przy torach kolejowych w fińskim mieście Tampere. Zdjęcia dostępne na Google Street View potwierdzają, że jest to lokalizacja, w której nagrano wideo.

Zrzuty ekranu z wideo na Facebooku (po lewej) oraz z Google Street View (po prawej) / 11.05.2022 r ( AFP / )

Najstarsza publikacja nagrania, na jaką AFP natrafiło przeszukując media społecznościowe w różnych językach, pochodzi z 3 maja 2022 roku z kanału BelVestnik na Telegramie na którym wideo pojawiło się o godzinie 07:48. Do publikacji, która jest w języku rosyjskim dotarliśmy odczytując znak wodny widoczny na nagraniu w wielu postach.

Agencje prasowe AP i Reuters poddały weryfikacji to wideo w dniach 4 i 5 maja. Stwierdziły, że nagranie pokazuje przerzut czołgów na ćwiczenia wojskowe Arrow 22. AFP opublikowała 5 maja na swoim koncie na Twitterze relacje zdjęciowe z ćwiczeń w Finlandii. W ćwiczeniach wzięły udział dywizje partnerskie z Wielkiej Brytanii, Łotwy, Estonii i USA. O manewrach pisały również polskie media.

Ponadoto Veli-Pekka Kivimäki, specjalista w zakresie OSINT-u (Open Source Intelligence) wykładający w amerykańskiej szkole Johna Hopkinsa Kriegera , napisał na Twitterze 3 maja: „Jeśli zobaczysz nagranie czołgów poruszających się w pociągach w Finlandii, to dlatego, że jest to transport w ramach regularnie zaplanowanych, zapowiedzianych ćwiczeń (Arrow 22)" Zacytował tweeta armii fińskiej z 2 maja 2022 r., zapowiadającego rozpoczęcie ćwiczeń wojskowych. W cytowanym tweecie można zobaczyć czołgi przewożone pociągiem.

Pociąg jechał na zachód, a nie na wschód

AFP wysłało wideo do rzecznika fińskich Sił Zbrojnych i poprosiło o komentarz. 10 maja 2022 roku Henrik Gahmberg napisał: „Transportowane czołgi pokazane na nagraniu są w drodze na ćwiczenia zmechanizowanych wojsk lądowych Arrow 22. Arrow to coroczne ćwiczenie wojskowe, nie odbywały się po 2019 roku ze względu na pandemię Covid-19”. Dodał że „zaplanowano je na długo przed wojną w Ukrainie, a nagranie nie ma z nią nic wspólnego”.

Jak sprawdziliśmy, ćwiczenia te odbywają się co roku. W 2019 roku, fińska armia ogłosiła w komunikacie prasowym w 2019 r, że ćwiczeniq „ Arrow 19 odbędą się w dniach 6-17 maja. Światowe i fińskie media relacjonowały to wydarzenie (1, 2, 3). Ćwiczenia odbyły się również w 2018 i 2017 roku.

Komunikat prasowy armii fińskiej z 14 kwietnia 2022 r. informuje o tegorocznych manewrach, w których podobnie jak w 2019 roku przewidziano udział około 3.400 żołnierzy i 450 pojazdów wojskowych. Część jednostek miała zostać przeniesiona do Niinisalo i sąsiedniego Kankaanpää między 26 kwietnia a 2 maja. Oba miejsca znajdują się na północny zachód od Tampere.„Pojazdy na gąsienicach będą transportowane na poligon koleją oraz lawetami. Transport może spowalniać ruch drogowy i powodować korki na drogach” – czytamy w komunikacie.

Rzecznik prasowy odniósł się również do omawianego przez nas nagrania: „Czołgi zostały przetransportowane z brygady pancernej w Parola, niedaleko Hämeenlinna, na poligon wojskowy w Niinisalo w pobliżu miasta Kankaanpää”. Parola znajduje się na południowy wschód od Tampere. Według Google Maps trasa pociągu przebiega przez Tampere. Miejsce w którym kręcono film oddalone jest od granicy z Rosją, około 270 kilometrów.

Gahmberg przekazał też w emailu do AFP: „Nie było żadnych transportów sprzętu wojskowego w kierunku granicy z Rosją! Nie ma bezpośredniego zagrożenia militarnego dla Finlandii”.

Wniosek: twierdzenie, że popularny w sieci film z transportem czołgów pokazuje przerzut fińskich sił zbrojnych na granicę fińsko-rosyjską, jest fałszywe. Transport czołgów odbywał się w ramach corocznych ćwiczeń pod nazwą „Arrow”. Analiza filmu pozwala stwierdzić, że przemieszczał się on na zachód kraju a nie na wschód – i oddalał się od granicy z Rosją. Biuro prasowe armii fińskiej przekazało AFP dementii o rzekomym przerzucie czołgów na granicę rosyjską.