Film pokazuje ludzi jadących z Polski do Ukrainy, a nie młodych Ukraińców uciekających do Polski przed służbą wojskową

„Szturmowana jest Polska granica. Tłumy Ukraińców w wieku 18-22 lata chcą wjechać do Polski po tym, jak Ukraina zniosła im zakaz wyjazdu z kraju. Tylko w ciągu pół dnia 11 tysięcy mężczyzn miało opuścić kraj” – czytamy w opisie filmu zamieszczonym 28 sierpnia 2025 roku na platformie X. Film na wszystkich platformach zyskał 14 tys. udostępnień i setki wyświetleń. 

„Masowa ucieczka z Ukrainy” i „Szturmowana jest Polska granica” – czytamy także w postach z tym samym filmem na Facebooku, Instagramie, Tik Toku, Telegramie. Na nagraniu słychać kobietę mówiącą po ukraińsku: „Przyjaciele, każdy, kto planuje podróż na ukraińsko-polską granicę, powinien wiedzieć, że na wszystkich przejściach granicznych tworzą się niesamowite kolejki. Można utknąć na co najmniej 8 godzin, a maksymalnie na 20”. Na górze ekranu pojawia się napis w języku ukraińskim „Kolejka na granicy 28.08”, a w dolnej części możemy przeczytać tłumaczenie jej wypowiedzi na język angielski.

Image

Zrzuty ekranu z postów na Facebooku i platformie X. Czerwone przekreślenia dodane przez AFP 5.09.2025 r.

Ten sam film udostępniali użytkownicy w innych językach między innymi po litewsku, francusku, angielsku i słowacku. Stał się viralem na rosyjskich kontach w mediach społecznościowych i stronach internetowych (tutaj, tutaj, tutaj) oraz na ukraińskojęzycznych stronach, pojawił się w oficjalnych mediach. 

W niektórych postach wideo było zestawione z innym nagraniem również przedstawiającym długą kolejkę samochodów na drodze, a w innych postach (tutaj, tutaj ) publikowane były oba nagrania zmontowane razem, wyglądające jakby zostały zarejestrowane w tym samym miejscu i czasie. Geotagi z nazwą miejsowości widoczne w kilku postach na TikToku z podobnymi filmami na temat kolejek na granicy (tutaj, tutaj ) wskazują, że zostały one nakręcone one w Uhrynowie na Ukrainie, przed przejściem granicznym z Polską (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj).

Jednak viralowe nagranie obrazujące sznur samochodów w rzeczywistości pokazuje pojazdy czekające na wyjazd z Polski i wjazd do Ukrainy i nie ma związku z nowymi przepisami w Ukrainie zezwalającymi mężczyznom w wieku 18-22 lat na wyjazd z kraju. Agencja AFP zlokalizowała miejsce, w którym film został nagrany i dotarła do obecnych na miejscu świadków, którzy potwierdzili, że nagranie zostało nagrane na drodze S28 w Polsce, przed przejściem granicznym Medyka-Szeginie.

Film z Polski

Po inwazji Rosji w lutym 2022 roku w Ukrainie obowiązywał zakaz opuszczania kraju przez mężczyzn w wieku 18–60 lat. Jedynie niektóre kategorie osób, jak wolontariusze lub ojcowie minimum trójki dzieci, mogli podróżować za granicę, co skłoniło wielu mężczyzn do nielegalnego przekraczania granicy (zarchiwizowany link).

„Rząd zaktualizował procedurę przekraczania granicy państwowej” wprowadzoną w stanie wojennym.– poinformowała  26 sierpnia 2025 roku ukraińska premier Julia Swirydenko po posiedzeniu Rady Ministrów. „Mężczyźni w wieku 18-22 lat mogą przekraczać granicę bez przeszkód.” – ogłosiła, dodając, że przepisy wchodzą w życie dzień po ich publikacji, czyli 28 sierpnia (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj i tutaj, tutaj).

Nie udało nam się znaleźć oryginalnej wersji viralowego filmu, który obrazuje kolejkę samochodów rzekomo opuszczających Ukrainę. Jeden z najstarszych postów z filmem, na który natrafiliśmy pojawił się już 28 sierpnia na stronie prorosyjskiego portalu informacyjnego Stranaua. Portal ten został zakazany na Ukrainie dekretem prezydenckim. Nieco później film retweetowała na platformie X ukraińska dziennikarka Diana Panczenko, która od czasu ucieczki do Rosji tuż po rozpoczęciu inwazji publikuje w internecie filmy prezentujące prorosyjską narrację. Organizacja Reporterzy bez Granic określiła ją jako „pro-rosyjską propagandystkę pracującą dla Kremla” (zarchiwizowany link tutaj).

Nagranie przesłaliśmy do Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej (BIOSG), który nadzoruje granicę z Ukrainą i zapytaliśmy o sytuację na granicy po 28 sierpnia.

„Na nagraniu zarejestrowane są pojazdy oczekujące na drodze dojazdowej do polsko-ukraińskiego przejścia granicznego w Medyce, na kierunku wyjazdowym z Polski” – poinformował AFP rzecznik prasowy komendanta BIOSG Piotr Zakielarz w mailu z 1 września. Rzecznik rozpoznał też miejsce widoczne w nagraniu, jak napisał „charakterystyczne przejście dla pieszych, łuk drogi, oświetlenie, sąsiedztwo linii kolejowej” pozwalają zlokalizować miejsce na drodze S28, w pobliżu parkingu przed dojazdem do granicy. 

Poniższe zestawienie widoku dostępnego na Street View w Mapach Google ze zrzutem ekranu z viralowego filmu pokazuje, że został on faktycznie nakręcony w tym miejscu. Chociaż zdjęcia na Mapach Google pochodzą z lipca 2021 roku, kiedy trwały roboty drogowe, niektóre elementy, takie jak drzewa, znaki drogowe i linia kolejowa, są identyczne. 

Image

Zrzuty ekranu z Google Maps (po lewej) i z X Czerwone ramki dodane przez AFP 4/09/2025 r.

Dotarliśmy również do osoby prowadzącej Food trucka, na pobliskim parkingu, żeby dodatkowo potwierdzić lokalizację. „Tak, z całą pewnością film został nagrany niedaleko naszego food trucka. Rozpoznaje to miejsce” – powiedziała 3 września Elżbieta Kruppa w rozmowie telefonicznej z agencją AFP po obejrzeniu nagrania. „Wiele osób zatrzymuje się tu, żeby coś zjeść przed wyjazdem na Ukrainę”.

Poprosiliśmy Panią Kruppę o przesłanie bardziej aktualnych zdjęć z tego miejsca niż te, które są dostępne na mapach Google'a. Na zestawieniu poniżej widzimy na nich to samo drzewo, barierkę, przejście dla pieszych, łuk drogi, znaki drogowe co w viralowym filmie i Mapach Google. 

Image

Zrzut ekranu z Google Maps (po lewej) i zdjecie zrobione dla AFP przez Elzbietę Kruppa 3 września 2025 r. Czerwone ramki dodane przez AFP 4/08/2025 r.

Miejsce pokazane na filmie położone jest przy drodze S28, dokładnie 1,7 km od przejścia granicznego w Medyce.

Normalny ruch

W niektórych postach można przeczytać, że 28 sierpnia, w ciągu zaledwie połowy dnia, do Polski wjechało 11 tysięcy osób z Ukrainy.

Zapytaliśmy Straż Graniczną o dane dotyczące wjazdów obywateli Ukrainy mężczyzn w wieku 18–22 lat do Polski od momentu wprowadzenia nowych przepisów.  „W okresie od 28 sierpnia do 3 września 2025 roku na podkarpackich przejściach granicznych z Ukrainą odprawiono łącznie: 260,6 tys. (wyjechało 127,1 tys. [wjechało 133,5 - przyp. red. ) podróżnych, z tego przyjechało 6,1 tys. (wyjechało 2 tys.) mężczyzn (ob. UA) w wieku od 18 do 22 lat.” – przekazał rzecznik prasowy komendanta BIOSG Piotr Zakielarz w mailu do AFP 11 września.   

„W tygodniu poprzedzającym, to jest w okresie od 21 do 27 sierpnia 2025 r. na podkarpackich przejściach granicznych z Ukrainą odprawiono łącznie: 279,5 tys. (wyjechało 143,2 tys. [ 136 300 wjechało] przyp. red.) podróżnych, z tego przyjechało około 500 (wyjechało ponad 650) mężczyzn (ob. UA) w wieku od 18 do 22 lat.” – dodał.

Jeżeli chodzi o dzień 28 sierpnia 2025 roku, podawana w postach liczba 11 tysięcy wjazdów do Polski tylko w ciągu połowy dnia, jest ona przesadzona co pokazują dane uzyskane od SG. Tego dnia „ruch na granicy z Ukrainą odbywał się normalnie: 19,8 tys. podróżnych wjechało do Polski przez wszystkie 5 przejść granicznych (w tym  Medykę), podczas gdy 17,1 tys. podróżnych wyjechało z Polski do Ukrainy.” – poinformował nas rzecznik. 

Dzień wcześniej, do Polski wjechało 18,6 tys. osób, a wyjechało 18,1 tys. 

Ruch drogowy nie zmienił się znacząco w dniach po złagodzeniu ukraińskich przepisów: 30 sierpnia 20,6 tys. podróżnych wjechało do Polski, a 20,9 tys. wyjechało.

Z kolei rzecznik Państwowej Służby Granicznej Ukrainy Andrij Demczenko powiedział 5 września 2025 r. w ukraińskiej telewizji, że „w tej kategorii osób - mężczyzn w wieku od 18 do 22 lat, nie odnotowano znaczącego wzrostu ruchu pasażerskiego” w okresie od 28 sierpnia do 5 września. 

Poinformował też, że na początku września, w dni powszednie, na wszystkich przejściach granicznych Ukrainy z państwami sąsiednimi „odnotowano 105-107 tys. przekroczeń granicy w obu kierunkach. Jest to liczba nieco niższa niż w sierpniu, kiedy to średnia wynosiła 125-135 tys. obywateli przekraczających granicę w dni powszednie”.

9 września, w rozmowie z dziennikarzem AFP rzecznik dodał, że 85% osób przekraczających granicę to Ukraińcy, a połowa przekroczeń ma miejsce na granicy z Polską.

Zapytany o dane dotyczące ukraińskich mężczyzn w wieku 18-22 lat, Andrij Demczenko powiedział, że nie może podać tak precyzyjnych danych, ponieważ nie prowadzi się ewidencji według kategorii wiekowych. „Mogę oświadczyć, że nie odnotowano znaczącej aktywności w przekraczaniu granicy przez obywateli w tej grupie wiekowej. Oczywiście od czasu wejścia w życie zmian (18-22 lata) i rozpoczęcia stosowania tych przepisów przez straż graniczną 28 sierpnia, ta kategoria obywateli Ukrainy pojawiła się na granicy, ponieważ mogą oni przekraczać granicę z wymaganymi dokumentami”.

„Cała ta rosyjska propaganda mówiąca o «masowych ucieczkach», «przekraczaniu granicy» przez osoby w tej kategorii wiekowej czy «tworzeniu kolejek» — że to oni tworzą kolejki, bo uciekają — to wszystko jest kłamstwem i fałszem” — dodał.