Wbrew twierdzeniom Rosji, centrum handlowe Amstor w Krzemieńczuku było otwarte podczas ostrzału
- Ten artykuł jest starszy niż rok.
- Opublikowano 08/07/2022, 10:55
- Przeczytasz w ciągu 9 minut
- Autor: Eva WACKENREUTHER, Feliks TODTMANN, AFP Niemcy, AFP Polska
- Tłumaczenie: Maja CZARNECKA
Copyright © AFP 2017-2024. Jakiekolwiek komercyjne wykorzystywanie powyższych treści wymaga subskrypcji serwisu. Więcej informacji znajdą Państwo pod tym linkiem.
Jak doniosła AFP i inne światowe agencje prasowe (tu, tu), rosyjski pocisk rakietowy uderzył 27 czerwca 2022 roku w centrum handlowe w Krzemieńczuku, mieście w obwodzie połtawskim. PAP i inne polskie media (1, 2 ) natychmiast poinformowały o ataku, w wyniku którego zginęło co najmniej 18 osób, a 60 innych zostało rannych. W chwili pierwszych publikacji, dziesiątki osób uznano za zaginione.
Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski określił atak jako „najbardziej zuchwały zamach terrorystyczny w historii Europy”, a przywódcy grupy G7 nazwali go „zbrodnią wojenną”.
Jednak rosyjskie siły wojskowe zaprzeczyły, że ostrzał był dokonany bezpośrednio na centrum handlowe, twierdząc przy okazji, że było ono „nieczynne”. W oświadczeniu dla rosyjskiej państwowej agencji informacyjnej Ria Novosti z 28 czerwca 2022 roku, rosyjskie siły zbrojne przekazały, że uderzyły w „hangar z bronią i amunicją od USA i krajów europejskich w pobliżu fabryki samochodów w Krzemieńczuku”. Według tej relacji „wybuchy amunicji przeznaczonej do zachodniej broni spowodowały pożar w nieczynnym centrum handlowym znajdującym się w pobliżu terenu zakładu” – stwierdził rosyjski resort wojskowy.
Użytkownicy mediów społecznościowych podchwycili narrację o rzekomo niedziałającym centrum handlowym w publikacjach w języku fińskim, angielskim, francuskim i niemieckim i polskim.
Jednakże relacje świadków i dowody zgromadzone przez AFP m.in. nagrania wideo i paragony kasowe, pokazują co innego: centrum handlowe było czynne i otwarte dla klientów w ostatnich miesiącach. Nagrania i dowody z innych źródeł również podważają oficjalną narrację zawartą w rosyjskiej publikacji o tym, jak centrum handlowe uległo zniszczeniu.
Relacje świadków i paragony kasowe dowodem że sklepy były otwarte
Po ataku dziennikarze AFP rozmawiali z pracownikami centrum handlowego, m.in. z osobami, które tego dnia były w sklepie, a także z osobami, które zostały ranne (wywiady z nimi zarejestrowane zostały w nagraniu poniżej.)
Ponadto 30 czerwca AFP rozmawiała z Aleksandrą Lukiną, pracującą w Zerna coffee, w centrum handlowym Amstor.
Ona również potwierdziła AFP, że Amstor był w ostatnich miesiącach normalnie otwarty: „Amstor był normalnie otwarty przez wszystkie te miesiące wojny. Został zamknięty na tydzień lub dwa po 24 lutego 2022 roku, ale jak tylko zrozumieliśmy, że nasze miasto jest względnie bezpieczne, Amstor otworzył się ponownie i już nigdy nie został zamknięty” – powiedziała. W dni powszednie, takie jak poniedziałek, kiedy to doszło do ataku, centrum handlowe odwiedza średnio około 1000 osób, dodała.
Powiedziała też, że była w pracy 26 czerwca, dzień przed zamachem. 27 czerwca była nad Dnieprem, gdy usłyszała wybuchy i od razu pojechała do Amstoru: „Zobaczyłam cały budynek w ogniu: wejście, elewację, wszystko. Widziałam strażaków podczas akcji ratunkowej, a także zwykłych ludzi, głównie młodych mężczyzn, pomagających im tam, gdzie można było jeszcze uratować ludzi (głównie w pobliżu wejścia). Widziałam wiele wozów ratunkowych”.
Ponadto AFP zweryfikowało ostatnie paragony (poniżej) ze sklepów znajdujących się w centrum handlowym, przekazane agencji przez jednego z mieszkańców miasta (który wolał pozostać anonimowy). Na dwóch paragonach widnieje data czerwcowa – na pierwszym 17 czerwca i godzina 13:16, na drugim 11 czerwca 2022 roku i godzina 17:12, oba pokazują zakupy odzieżowe dokonane w sklepie przy ulicy Hałameniuka 7, gdzie znajduje centrum handlowe Amstor.
Użytkownicy kanałów na Telegramie również udostępniali paragony (tu, tu). Ich autentyczności AFP nie potwierdziła. Paragony te wykazują, że zakupy zostały zrobione w dniu ostrzału, 27 czerwca 2022 r., między godziną 10:09 a 15:44.
Inne nagrania znalezione w sieci potwierdzają również, że centrum handlowe było otwarte w ostatnich miesiącach. W swoim artykule, BBC powołuje się na publikacje miejscowej pary influencerów. W filmie zatytułowanym „26.06.2022 - mam ubezpieczenie na Moskwicza” (Moskwicz to marka samochodu - przyp.red.), który para opublikowała na swoim kanale YouTube 27 czerwca 2022 roku, widać jak wchodzą do Amstora. Na filmie widać w tle kilka osób robiących zakupy spożywcze.
Oprócz tytułu który zawiera datę, kilka innych elementów pod filmem wskazuje na to, że wideo pochodzi tuż sprzed ataku. Zaraz po ostrzale, para umieściła dwa kolejne filmy na YouTube: W krótszym filmie, zatytułowanym „27.06.2022 żyjemy”, przekazali swoim fanom zapewnienie, że nic im się nie stało, a w dłuższym filmie zatytułowanym „27.06.2022 Dzięki Bogu! Pojechaliśmy na daczę!”, możemy zobaczyć ich w domku letniskowym, gdzie dowiadują się o ostrzale centrum handlowego. W filmie mówią, że właśnie je odwiedzili.
Weryfikacja niemieckiej agencji prasowej DPA na temat ostrzału powołuje się na stronę sklepu z telefonami komórkowymi mieszczącego się w centrum handlowym. Zamieścił on zaktualizowane zdjęcie wnętrza w czerwcu 2022 r. Również i na tych zdjęciach widoczni są odwiedzający sklep klienci.
Ponadto po ostrzale kilka sklepów opublikowało kondolencje po stracie swoich pracowników, którzy w czasie ataku przebywali wewnątrz centrum handlowego. Sieć Comfy, która również prowadzi sklep w centrum Amstor, opublikowała oświadczenie na swojej stronie na Facebooku. W poście z 27 czerwca 2022 roku napisała, że był to „czarny dzień ” w historii Ukrainy, a także tej firmy. Według wpisu, jeden pracownik sklepu zmarł w szpitalu wskutek ran odniesionych w ataku w Krzemieńczuku, pięciu innych jest hospitalizowanych, a dziewięciu uznanych za zaginionych.
Kilka innych mediów rozmawiało również z innymi naocznymi świadkami, którzy byli wewnątrz centrum handlowego podczas ataku. W artykule opublikowanym 28 czerwca 2022 roku przez New York Times dziennikarz gazety rozmawiał z klientem sklepu, który przebywał w centrum handlowym Amstor, gdy doszło do ostrzału i trafił do szpitala.
Gdzie dokładnie zrzucono pociski?
Nie jest podważany fakt zniszczenia centrum handlowego 27 czerwca 2022 roku ani fakt, iż rakieta uderzyła również w pobliskie budynki przemysłowe, położone na północ od centrum Amstor.
Jednak Rosja zaprzeczyła, by jej siły wojskowe uderzył w samo centrum handlowe. Jeszcze w dniu ataku ambasada Rosji w Londynie opublikowała tweeta, w którym stwierdziła że dokonała precyzyjnego ataku i że jeden z dwóch pocisków trafił w tory kolejowe w pobliżu stacji w Krzemieńczuku, którymi zaopatrywane są ukraińskie wojska. Tory kolejowe znajdują się około 320 metrów na wschód od centrum handlowego Amstor.
Według wersji rosyjskiej uderzenie rakietowe w fabrykę sprzętu mechanicznego, gdzie miał być „przechowywany zachodni sprzęt wojskowy i amunicja”, doprowadziło do detonacji, która z kolei spowodowała „pożar w niedziałającym centrum handlowym, obok terenów zakładu”.
Jednak różne nagrania z kamer monitoringu przemysłowego i filmy zamieszczone w mediach społecznościowych przeczą tej sekwencji wydarzeń.
Nagranie z monitoringu przemysłowego z północnej części centrum handlowego opublikowane przez doradcę prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego na Twitterze pokazuje moment ataku jednej z dwóch rakiet w 15:51 minucie nagrania.
«Абсолютний тероризм», – каже @ZelenskyyUa та публікує відео навмисного удару ракетою по ТЦ в Кременчуку, коли там було багато людей. Російська пропаганда завжди бреше: немає жодної випадковості, це цілеспрямований продуманий удар задля залякування населення та масових жертв. pic.twitter.com/QGKWYwbSZt
— Михайло Подоляк (@Podolyak_M) June 28, 2022
AFP zlokalizowała miejsce umieszczenia kamery na podstawie zdjęć satelitarnych z Google Maps. Choć na podstawie materiału filmowego nie można określić dokładnego miejsca uderzenia, to jednak na podstawie kąta pod jakim leciał pocisk, wynika, że leciał w w kierunku centrum handlowego, a nie w okolice dworca kolejowego, ani na teren fabryki.
Nagranie z innej kamery monitoringu, zainstalowanej w pobliskim parku miejskim, położonym na północ od fabryki, pokazuje falę uderzeniową po ostrzale. Nagranie przekazał AFP dyrektor parku Vitaly Dedyurin.
Widzimy w nagraniu spadające odłamki oraz przerażonych ludzi, którzy skaczą do wody w stawie.
Park ten znajduje się około 530 metrów na północ od centrum handlowego oraz w bezpośrednim sąsiedztwie terenu fabryki.
W 00:29 minucie nagrania można w tle zobaczyć smugę dymu (wskazaną pomarańczową strzałką poniżej) unoszącą się z eksplozji przed uderzeniem drugiego pocisku (pokazujemy ją czerwoną strzałką). Geolokalizacja pozwala ustalić, że dym, który prawdopodobnie pochodzi z pierwszego pocisku, pochodzi z kierunku centrum handlowego (pomarańczowa strzałka).
Teren fabryki znajduje się około 530 metrów na północ od centrum handlowego, co czyni mało prawdopodobnym, by zniszczenia C.H. Amstor były wynikiem pożaru, który miałby się przenieść z terenu zakładu, tak jak twierdzi rosyjski rząd.
Zdjęcia satelitarne po ostrzale nie wykazują też żadnych widocznych zniszczeń w pobliżu dworca kolejowego, ani między hangarem fabryki a centrum handlowym - jak wykazali dziennikarze śledczy Bellingcat.
Ponadto, 1 lipca 2022 r. AFP rozmawiała z Oleksandrem Zholonkovskim, który pracuje w fabryce od 1994 roku. W dniach 28 i 29 czerwca uprzątał on teren z pozostałości po rozbitych oknach i powiedział, że w zakładzie nie było żadnego pożaru: „Pocisk uderzył w część zakładu, która znajduje się daleko od Amstoru, po przeciwnej stronie. Jest więc niemożliwe, aby ogień mógł się gdziekolwiek rozprzestrzenić”. Nigdy też nie widział, by na terenie fabryki przechowywano sprzęt wojskowy, broń czy amunicję.
Dziennikarze AFP byli w fabryce 28 czerwca 2022 roku i stwierdzili, że jeden z budynków został zniszczony, podczas gdy inne pozostały nienaruszone. Przy pierwszych oględzinach nie można było dostrzec żadnego sprzętu wojskowego.
Według ekspertów wojskowych, Rosja wystrzeliła nieprecyzyjne pociski
Ukraińskie dowództwo sił powietrznych podało, co przytacza agencja Reuters w depeszy z 27 czerwca, że uderzenie przeprowadzono przy użyciu potężnych pocisków manewrujących Russian Ch 22 (spotykane są nazwy X-22, Kh-22 przyp. red.) z bombowców Tu-22M3, które wystartowały z lotniska Szajkowka w obwodzie kałuskim, w Rosji.
Pavel Podvig, pracownik naukowy w Instytucie Narodów Zjednoczonych ds. Badań nad Rozbrojeniem (UNIDIR) i ekspert od rosyjskiego sprzętu wojskowego, 30 czerwca 2022 r. powiedział AFP, że broń ta została pierwotnie opracowana jako przeciwokrętowy lub przeciwradarowy pocisk manewrujący. Według niego, te pociski nie są bronią o wysokiej precyzji, w przeciwieństwie do tego co twierdzą siły rosyjskie, zwłaszcza gdy są używane do ostrzału celów lądowych. Pociski tego typu zwykle szukają celu o wysokim kontraście, wyjaśnił Podvig. „Oznaczałoby to również, że nie mają zdolności do precyzyjnego ostrzeliwania celów naziemnych. Mog być używane do uderzania w szerszy obszar na lądzie, ale prawdopodobnie do niczego więcej”.
Zapytany, czy pocisk X-22 może nie trafić w zamierzony cel i uderzyć kilkaset metrów obok, Podvig powiedział: „Tak, tego rodzaju chybienie celu wydaje mi się jak najbardziej możliwe i może dochodzić do jednego kilometra. W zależności od okoliczności, może to nie być cel, w który miał trafić pocisk.”.
Zastanawiasz się czy informacja jest prawdziwa? Napisz do nas. Sprawdzimy
Skontaktuj się z nami
