Fałszywe nagranie insynuuje, że wizyty gwiazd Hollywoodu w Ukrainie były opłacane przez USAID
- Opublikowano 14/02/2025, 17:05
- Zaktualizowane w 14/02/2025, 17:07
- Przeczytasz w ciągu 9 minut
- Autor: Bill MCCARTHY, AFP USA
- Tłumaczenie: Maja CZARNECKA , AFP Poland
Copyright © AFP 2017-2025. Jakiekolwiek komercyjne wykorzystywanie powyższych treści wymaga subskrypcji serwisu. Więcej informacji znajdą Państwo pod tym linkiem.
„USAID zapłaciło zachodnim celebrytom miliony za wyjazdy na Ukrainę i PR Zełenskiego” – czytamy w poście na Facebooku z 7 lutego 2025 roku, który wymienia Angelinę Jolie, Orlanda Blooma, Seana Penna, Bena Stillera oraz Jean-Claude'a Van Damme'a. „Angelina Jolie miała kosztować najwięcej - za podróż do Lwowa w kwietniu 2022 roku zapłacono jej 20 milionów dolarów” – czytamy.
Te same nazwiska wraz z kwotami wymieniali inni użytkownicy Facebooka (tutaj, tutaj), platformy X oraz Telegrama, którzy do wpisów dołączali krótkie nagranie z logo programu „E! News” lub zrzuty ekranu z niego. Użytkownicy pisali, że gwiazdy miały zwiększyć popularność prezydenta Zełenskiego, ułatwiając koordynację programów finansowania Ukrainy podczas konfliktu.
Informacja ta krążyła także w innych językach, takich jak serbskim, bułgarskim, angielskim, holenderskim, słowackim, czeskim, węgierskim, francuskim i greckim.
Wpisy w języku angielskim miały szerokie zasięgi na platformie X i innych platformach internetowych. Rozprzestrzeniły się, gdy Elon Musk, stojący na czele amerykańskiego Departamentu Wydajności Państwa (DOGE), ogłosił decyzję nowej administracji Trumpa o zamknięciu USAID, największej agencji pomocowej na świecie, która od dziesięcioleci finansuje programy zdrowotne i ratunkowe, a także inicjatywy promujące demokrację w około 120 krajach, w tym w najbiedniejszych regionach świata (zarchiwizowany link tutaj).
Jednak szereg detali w nagraniu – np. błędy w pisowni w nazwisku, wskazują, że wideo nie jest autentycznym materiałem amerykańskiej stacji, co potwierdziła ona w mailu do AFP. Ponadto wymienione w postach gwiazdy obaliły zawarte w filmie twierdzenia, według których ich podróże do Ukrainy miały być opłacone przez USAID.
Trwający 36 sekund filmik przypomina materiał popularnego w Ameryce programu „E! News” z wiadomościami o życiu gwiazd ze świata rozrywki. Wymienione są w nim nazwiska wraz z rzekomymi kwotami od USAID, które miało zapłacić 20 milionów dolarów Jolie, 5 milionów dolarów Pennowi, 8 milionów dolarów Bloomowi, 4 miliony dolarów Stillerowi i 1,5 miliona dolarów Van Damme'owi. Nazwisko tego ostatniego aktora jest napisane z błędem w napisach filmu (brakuje ostatniej litery „e”).
Strona internetowa USAID była przez pewien czas niedostępna. Jej pracownicy zostali wysłani na przymusowe urlopy, co wzbudziło obawy o legalność działań Muska, a także o wpływ tej decyzji na ludzi na całym świecie korzystających z programów pomocowych (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj, tutaj). Rosja pochwaliła decyzję o likwidacji USAID, którą od dawna krytykowała (zarchiwizowany link tutaj).
Tymczasem, 7 lutego sędzia federalny nakazał wstrzymanie planu administracji mającego na celu wysłanie 2.200 pracowników USAID na płatny urlop ( zarchiwizowany link tutaj) a 14 lutego inny sędzia federalny tymczasowo zniósł zamrożenie funduszy na programy pomocowe i rozwojowe USA (zarchiwizowany link tutaj).
„Kłamstwa rosyjskich mediów”
Jolie, znana z działalności charytatywnej na całym świecie, odwiedziła Lwów, w zachodniej Ukrainie wiosną 2022 roku (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj). Rosja pochwaliła decyzję o likwidacji USAID, którą od dawna krytykowała (zarchiwizowany link tutaj). Tymczasem, 7 lutego sędzia federalny nakazał wstrzymanie planu ad tutaj i tutaj). Mimo że pełniła wówczas funkcję specjalnej wysłanniczki agencji ONZ ds. uchodźców, jak donoszą media, cytujące rzecznika ONZ, odbyła tę podróż jako osoba prywatna (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).
Penn udał się do Ukrainy w 2022 roku i nakręcił film dokumentalny o wojnie i prezydencie Zełenskim (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj). Stiller spotkał się z ukraińskim prezydentem w tym samym roku, gdy odwiedził go jako ambasador dobrej woli agencji ONZ ds. uchodźców (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj i tutaj).
Bloom spotkał się z Zełenskim w 2023 r. jako Ambasador Dobrej Woli UNICEF (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj). Van Damme udał się do tego kraju w 2022 roku, aby, jak podaje jego kanał na YouTube, „przekazać przesłanie nadziei i pokoju” (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).
Stiller zareagował na podrobiony materiał z fałszywych postów w dwóch wpisach na platformie X 5 lutego (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).
„To są kłamstwa pochodzące z rosyjskich mediów” – stwierdził w pierwszym z dwóch wpisów. „Moją podróż humanitarną na Ukrainę sfinansowałem całkowicie samodzielnie. Nie było żadnego dofinansowania ze strony USAID i a już z pewnością nie było żadnych płatności jakiegokolwiek rodzaju. 100% fałsz” – napisał.
Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) w oświadczeniu z 6 lutego stwierdziło, że Stiller „nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia za swoją pracę dla UNHCR i sam finansuje swoje podróże” (zarchiwizowany link tutaj).
Wytyczne ONZ dotyczące mianowania Posłańców Pokoju i Ambasadorów Dobrej Woli stanowią: „Posłańcom Pokoju i Ambasadorom Dobrej Woli nie będzie wypłacane wynagrodzenie, choć mogą oni otrzymać symboliczne wynagrodzenie w wysokości 1 USD rocznie lub jego równowartość” (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).
Adwokat Penna, Mathew Rosengart, powiedział AFP 6 lutego, że twierdzenia w filmie, jakoby USAID zapłaciło aktorowi, są „całkowicie fałszywe i niebezpiecznym jest, a także, nieodpowiedzialnym, aby ktokolwiek rozpowszechniał tego typu propagandę i takie kłamstwa”.
„Środki USAID nigdy nie zostały wykorzystane do opłacenia podróży Seana Penna na Ukrainę; „Pan Penn sam sfinansował swoją podróż” – powiedział Rosengart. „Jeśli te fałszywe, lekkomyślne i zniesławiające oświadczenia będą kontynuowane, pan Penn podejmie wszelkie stosowne kroki prawne”.
Agencja AFP nie znalazła żadnych dowodów na to, że USAID wypłaca pieniądze którejkolwiek z gwiazd występujących w filmie na stronie usaspending.gov, oficjalnym publicznym źródle danych o wydatkach federalnych.
Darren Linvill, zastępca dyrektora Centrum Kryminalistyki Mediów Uniwersytetu Clemson, w Karolinie Południowej, napisał 5 lutego na platformie X, że podszywający się pod E! News materiał „wykazuje wszelkie znamiona rosyjskiego spreparowanego nagrania, które zostało wpuszczone do sieci i rozpowszechnione za pomocą znanych metod” (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).
Linvill podkreślił, że niektóre konta na Platformie X, które jako pierwsze udostępniły film, często rozpowszechniały dezinformację pochodzącą od rosyjskiej grupy propagandowej, którą analitycy nazwali Storm-1516 (zarchiwizowany link).
Agencja AFP nie znalazła takiego samego ani podobnego filmu na stronie internetowej programu E!.News, ani w jej mediach społecznościowych, a nawet w wynikach wyszukiwania Google.
Przez ostatni miesiąc (do 12 lutego) nie pojawiły się na jej stronie wzmianki ani o Ukrainie, ani o Wołodymyrze Zełenskim. Ostatni wpis na koncie „E! News” o Ukrainie został opublikowany 18 listopada 2022 r. i nie miał żadnego związku z treścią analizowanych postów. Przeszukanie strony stacji telewizyjnej na Facebooku również nie dało żadnych rezultatów.
Wyszukiwanie „USAID” na stronie internetowej „E! News” przyniosły jedynie wyniki dotyczące sportowca Usaina Bolta. Taki sam wynik potwierdziła platforma fact-checkingowa Lead Stories, będąca członkiem Międzynarodowej i Europejskiej Sieci Fact-Checkingowej (zarchiwizowany link tutaj). Nie znaleziono żadnych wyników po wpisaniu hasła „USAID” w profilu „E! News” na platformie X.
Sfałszowane nagranie imituje autentyczne materiały programu „E! News” jednak po bliższej analizie widać że jest inne. Na przykład w fałszywym nagraniu tekst czyta kobieta, podczas gdy w prawdziwych materiałach lektorzy nie występują; zamiast tego słychać albo oryginalny dźwięk, albo tylko muzykę w tle (przykłady: tutaj, tutaj, tutaj i tutaj). Ponadto w autentycznych nagraniach tekst, jeśli już się pojawia, jest bardzo krótki, podobnie jak tytuł czy zwiastun, i nie zmienia się, jak w przypadku analizowanego nagrania.
O autentyczność materiału zapytaliśmy „E! News”. Film i zawarte w nim informacje „nie są autentyczne i nie pochodzą od „E! News” – powiedział rzecznik prasowy programu w mailu do AFP 5 lutego.
Również Andrij Jermak, szef sztabu prezydenta Ukrainy, napisał na platformie X, że nagranie o tym, że USAID płaci celebrytom, to „kompletna bzdura” (zarchiwizowany link tutaj).
Kto udostępniał fałszywy materiał
Fałszywy materiał szybko rozszedł się w sieci na platformie X po tym, jak został opublikowany 5 lutego 2025 r. na anglojęzycznym koncie „I Meme Therefore I Am”. To konto znane z treści konserwatywnych w przeszłości udostępniało nieprawdziwe informacje, m.in. na temat Wołodymyra Zełenskiego, które AFP weryfikowała tutaj i tutaj.
Miliarder i właściciel patformy X Musk również udostępnił film na swoim koncie, które obserwuje ponad 216 milionów użytkowników.
Syn prezydenta USA, Donald Trump Jr., również udostępnił wpis, podobnie jak Sidney Powell, były prawnik Trumpa, który odegrał kluczową rolę w próbach zakwestionowania przez Trumpa wyników wyborów prezydenckich w 2020 roku.
Nagranie krążyło również na wielu rosyjskich kanałach na Telegramie i serwisach rosyjskiej sieci Pravda.
Agencja AFP skontaktowała się również z przedstawicielami Jolie, Blooma i Van Damme’a, ale do czasu publikacji artykułu u nie otrzymała odpowiedzi.
AFP zweryfikowała wiele fałszywych treści na temat konfliktu w Ukrainie.
Zastanawiasz się czy informacja jest prawdziwa? Napisz do nas. Sprawdzimy
Skontaktuj się z nami
