W sieci rozprzestrzenia się fałszywe nagranie z wypowiedzią Marco Rubio na temat dostępu Starlink dla Ukrainy

Krótko przed ostrą wymianą wpisów między ministrem spraw zagranicznych Radosławem Sikorskim i miliarderem Elonem Muskiem na temat sieci satelitarnej Starlink, w sieci pojawił się przerobiony wywiad dziennikarki CNN z amerykańskim sekretarzem stanu Marco Rubio, podczas którego miał on powiedzieć, iż przekona Muska „do odłączenia Ukrainy od Starlinka”. Jednak przeprowadzona przez agencję AFP analiza nagrania wykazała wysokie prawdopodobieństwo, iż fragment dźwięku z tym twierdzeniem został wygenerowany przez sztuczną inteligencję. Ponadto redakcja CNN przekazała nam, że nigdy takie stwierdzenie z ust Rubio nie padło w materiałach CNN. Po wymianie wpisów z polskim ministrem Musk obiecał utrzymać dostęp Ukrainy do swojej sieci Starlink.

„Sekretarz stanu USA Marco Rubio: 'Spotkam się z Muskiem w przyszłym tygodniu i przysięgam, że przekonam go do odłączenia Ukrainy od Starlink' .'Po tym Zełenski zobaczy, jak bardzo jest od nas zależny' – dodał Rubio...” – czytamy w publikacjach na Telegramie, Facebooku i na platformie X zamieszczonych 4 marca 2025 roku wraz z krótkim materiałem wideo z logo CNN. 

Image

Zrzuty ekranu z wprowadzających w błąd postów na platformie X i Facebooku. Przekreślenia dodane przez AFP 11/03/2025 r.

Tej samej treści publikacje z tym samym nagraniem, pojawiły się w języku angielskim, m.in. na koncie, które, jak czytamy w opisie, „zbiera pieniądze na uzbrojenie dla ukraińskich jednostek wojskowych”. Post został zweryfikowany przez dziennikarzy Fact Check AFP. 

Nagranie krążyło też w innych językach m.in. francuskim i włoskim – kiedy Stany Zjednoczone zawiesiły pomoc wojskową i wstrzymały wymianę informacji wywiadowczych z Ukrainą po burzliwym spotkaniu prezydenta Wołodymyra Zełenskiego z prezydentem Donaldem Trumpem w Białym Domu, w którym również uczestniczył Rubio (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).

Nagranie rozpoczyna się od pytania prezenterki CNN Kaitlan Collins do Rubia (widzimy ich na podzielonym ekranie), jakich przeprosin oczekiwałby od prezydenta Zełenskiego po jego spotkaniu z Trumpem 28 lutego: „Cóż, przeprosić za to, że wszystko to skończyło się fiaskiem dla niego, bo tym się skończyło” – odpowiada szef dyplomacji Waszyngtonu (zarchiwizowany link tutaj).

Po ósmej sekundzie pojawiają się przebitki ze spotkania Trumpa i Zełenskiego w Gabinecie Owalnym, a w tle słychać już nieco inną wersję głosu Rubio: „W ciągu kilku najbliższych dni spotkam się z Elonem Muskiem i przysięgam, że przekonam go, by odciął ukraińską armię od Starlinka” – słyszymy. „Wtedy Zełenski zobaczy, jak bardzo jest od nas zależny”. Ten cytat odnajdujemy w analizowanych przez nas postach. 

Sieć komunikacji satelitarnej obsługiwana jest przez SpaceX, firmę Elona Muska, któremu Donald Trump powierzył w swojej administracji zadanie ograniczenia wydatków rządowych. 

Starlink został aktywowany w Ukrainie wkrótce po tym, jak Rosja dokonała inwazji na ten kraj w lutym 2022 roku. Zapewnia on Ukrainie komunikację na froncie, co jest kluczowe do prowadzenia działań na polu walki. Musk w przeszłości groził cięciami w usłudze. (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).

Minister obrony Ukrainy Rustem Umerow powiedział 23 lutego 2025 r. na konferencji prasowej w Kijowie, że jego kraj rozważa alternatywne sposoby zapewnienia łączności na polu bitwy (zarchiwizowany link tutaj).

W sprawie Starlinka doszło 9 marca do wymiany wpisów między szefem polskiego MSZ a Muskiem. W reakcji na stwierdzenie Muska, że mógłby odciąć Starlinka, Sikorski napisał, że „Starlinki dla Ukrainy są opłacane przez polskie Ministerstwo Cyfryzacji kosztem około 50 milionów dolarów rocznie. Abstrahując od etyczności grożenia ofierze agresji, jeśli SpaceX okaże się niewiarygodnym dostawcą, będziemy zmuszeni szukać innych dostawców” ( zarchiwizowany link tutaj). 

Musk odpowiedział Sikorskiemu, by „był cicho” i nazwał go „małym człowiekiem”. „Płacisz mały ułamek kosztów. I nie ma substytutu dla Starlinka” – napisał. Jednak przy okazji stwierdził też na platformie X, że nie zamierza wstrzymywać kluczowych usług satelitarnych dla Ukrainy (zarchiwizowany link tutaj).

„Żeby było jasne, bez względu na to, jak bardzo nie zgadzam się z polityką Ukrainy, Starlink nigdy nie wyłączy swoich terminali” – zapewnił Musk na platformie X (zarchiwizowany link tutaj).

Rubio także przyłączył się do dyskusji, mówiąc: „Nikt nie groził odcięciem Ukrainy od Starlinka” (zarchiwizowany link tutaj) a Sikorski podziękował mu za „potwierdzenie, że dzielni żołnierze Ukrainy mogą liczyć na niezbędną usługę internetową świadczoną wspólnie przez USA i Polskę”, członka NATO i kraju graniczącego zarówno z Rosją jak i z Ukrainą (zarchiwizowany link tutaj).

Jednak nagranie, w którym słychać zapowiedź Rubio z groźbą, że przekona Muska „do odłączenia Ukrainy od Starlinka” zostało sfabrykowane. Analiza dźwięku przeprowadzona przez agencję AFP wykazała wysokie prawdopodobieństwo, że głos został wygenerowany przez sztuczną inteligencję. Redakcja CNN przekazała AFP, że nagranie zostało zmanipulowane i że nigdy takie stwierdzenie z ust Rubio nie padło w materiałach CNN.   

CNN: nagranie „całkowicie zmanipulowane”

Wyszukaliśmy wstecznie zrzut ekranu z fałszywych postów co zaprowadziło nas do wywiadu CNN na kanale YouTube (zarchiwizowany link tutaj).

Transkrypt rozmowy, która odbyła się 28 lutego, jest również dostępny w Internecie, poinformował AFP amerykański Departament Stanu (zarchiwizowano link tutaj).

Po odpowiedzi Rubio na pytanie dziennikarki – „Cóż, przeprosić za to, że wszystko to skończyło się fiaskiem dla niego, bo tym się skończyło” – w ósmej sekundzie w oryginalnym wywiadzie Rubio mówi dalej: „Nie było potrzeby, żeby on [Zełenski – przyp. red.] w to wchodził i stawał się zaciekły ... (wojna) musi się zakończyć. Próbujemy ją zakończyć. Sposób, w jaki można ją zakończyć, polega na tym, że zmusza się Rosję do rozmowy, i on to rozumie”. 

Ani w transkrypcie, ani w wywiadzie,  nie pada zdanie z fałszywych postów –„Spotkam się z Muskiem w przyszłym tygodniu i przysięgam, że przekonam go do odłączenia Ukrainy od Starlinka. Po tym Zełenski zobaczy, że naprawdę na nas polega” – co świadczy o tym, że nagranie zostało zmanipulowane.

Potwierdzenie manipulacji uzyskaliśmy od CNN. „To całkowicie zmanipulowane wideo, które nigdy nie zostało nadane” na antenie CNN  – powiedziała rzeczniczka stacji Emily Kuhn w mailu do agencji AFP 7 marca. 

Głos wygenerowany przez AI

Pobraliśmy dźwięk nagrania, aby przeanalizować głos przy użyciu dostępnej dla wszystkich wtyczki InVid We Verify. Korzysta ona z aplikacji Hiya do rozpoznawania połączeń głosowych.

Wynik detekcji wskazuje, że dźwięk nosi oznaki wygenerowania przez AI na poziomie 84%. „Hiya.com uważa ten fragment audio za najprawdopodobniej wygenerowany przez sztuczną inteligencję” – mówi opis analizy (zrzut poniżej).

 Czerwona linia na wykresie pojawia się dokładnie w ósmej sekundzie nagrania, czyli w momencie kiedy można w sfabrykowanym nagraniu zauważyć zmianę głosu Rubia. 

Image

Zrzut ekranu z analizy dźwięku nagrania przez InVid We Verify wykonanej przez AFP 11.03.2025 r.

Siwei Lyu, dyrektor Media Forensic Lab na uniwersytecie w Buffalo, również przeanalizował dla AFP ścieżkę dźwiękową nagrania za pomocą algorytmów mających na celu wykrywanie sztucznej inteligencji i stwierdził, że jest „wysoce prawdopodobne, że została ona wygenerowana przez sztuczną inteligencję” (zarchiwizowany link tutaj).

Słyszalną dla ucha oznaką przejścia z oryginalnego głosu Rubia na wersje podrobioną jest brak szumu i echa w części podrobionej.

„Nie ma szumu w tle, ani echa” – powiedział Lyu. „Tak czysty dźwięk to cecha, którą zaobserwowaliśmy w wielu nagraniach audio generowanych przez AI”. 

Ukraińskie Centrum Zwalczania Dezinformacji w swoich mediach społecznościowych w Telegramie również stwierdziło, że wideo jest „fałszywe” i że jego „część została zmontowana przy użyciu sztucznej inteligencji” (zarchiwizowany link tutaj). 

Więcej zweryfikowanych przez AFP treści na temat konfliktu w Ukrainie można znaleźć tutaj.