W sieci krąży podrobiona czołówka brytyjskiej gazety o zabitych żołnierzach ukraińskich w Kursku

„70 000 ukraińskich żołnierzy w obwodzie kurskim zginęło na próżno” – czytamy w publikacjach udostępnionych na Facebooku, platformie X i Telegramie po 16 marca 2025 roku wraz ze zdjęciem wyglądającym jak czołówka brytyjskiej gazety regionalnej Hull Daily Mail. Jej centralne zdjęcie przedstawia dwóch żołnierzy na tle wojskowego pojazdu, na którym widnieje napis w języku angielskim (ten sam co w poście) na temat ukraińskich strat w Kursku. Pod nim czytamy też, że „Wielka Brytania wyrzuciła setki milionów funtów na miażdżącą porażkę Zełenskiego”. W prawym górnym rogu figuruje data: 13 marca 2025 r.  

Podobnej treści posty z taką samą grafiką pojawiły się po angielsku  –  m.in. na platformie X na koncie Ian'a Miles'a Cheong'a, amerykańskiego skrajnie prawicowego blogera, i zostały zweryfikowane przez AFP Fact Check – a także w języku rumuńskim, hiszpańskim i francuskim.

Grafikę publikowały polskojęzyczne konta, które rozpowszechniają treści  antyukraińskie w Polsce, zwłaszcza takie jak profile Piotra Panasiuka, który systematycznie publikuje dyskredytujące treści na temat prezydenta Zełenskiego lub sensu pomocy dla Ukrainy i Ukraińców, a które AFP Sprawdzam weryfikowała tutaj, tutaj, tutaj.

Pojawiła się również na polskiej wersji portalu Pravda, który według francuskiej służby wyspecjalizowanej w śledzeniu dezinformacji i ingerencji cyfrowej we francuskich mediach społecznościowych Viginum jest w rzeczywistości rosyjską siecią dezinformacyjną wymierzoną w kraje UE i w USA, a którego kilka dezinformacyjnych treści AFP Sprawdzam obaliła w przeszłości (tutaj, tutaj, tutaj).   

Image

Zrzuty ekranu z wprowadzających w błąd postów na Facebooku i Telegramie. Przekreślenia dodane przez AFP 26/03/2025 r.

Pierwsze publikacje z okładką pojawiły się 15 marca, kiedy prezydent Zełenski przyznał, że sytuacja w obwodzie Kurskim jest bardzo trudna dla Ukrainy, zapewniając, że ukraińskie wojska nadal „powstrzymują rosyjskie i północnokoreańskie oddziały w regionie Kurska” i kontynują walkę w obwodzie. 

Sytuacja militarna w obwodzie kurskim stanowi jedną z kluczowych kwestii w trwających intensywnych działaniach dyplomacji międzynarodowej, m.in. w Wielkiej Brytanii i Francji, mających na celu zakończenie trzyletniego konfliktu (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj).

Jednak rzekoma okładka „Hull Daily Mail” z ostrą krytyką Zełenskiego za straty w obwodzie kurskim została sfałszowana.

„Ten materiał na temat Ukrainy to fake” – stwierdziła Lija Kresowaty, rzeczniczka Reach plc. spółki wydającej gazetę Hull Daily Mail z wiadomościami dla miasta i regionu Kingston upon Hull (wschodnia Wielka Brytania) w e-mailu wysłanym 18 marca do AFP. 

Prawdziwą czołówkę gazety z datą 13 marca 2025 r. można znaleźć w internecie, między innymi na stronie PressReader, a także na stronie internetowej biblioteki cyfrowej miasta Penrith, i jak widać poniżej, prawdziwy materiał z pierwszej strony tabloidu tego dnia poświęcony był próbie zabójstwa dziewczynki przez nastolatka (zarchiwizowane linki tutaj i tutaj).

Image

Zrzut ekranu z prawdziwą okładką Hull Daily Mail ze strony Pressreader.com. AFP 19 marca 2025 r.

„Nastolatek uznany za winnego próby zamordowania dziewczyny mieczem” – brzmi zapowiedź prawdziwego materiału na pierwszej stronie. „Halloweenowy wyjazd na kemping zamienił się w koszmar, nastolatka została dziesięciokrotnie dźgnięta mieczem” –  czytamy dalej. Nie ma mowy o ukraińskich żołnierzach jak na podrobionej czołówce.

Kresowaty przekazała AFP, że okładka widoczna na stronie PressReader jest „prawdziwą jedynką z tego dnia”.

Brak wiarygodnych danych o stratach

Zdjęcie obu żołnierzy na tle pojazdu wojskowego użyte do podrobionej czołówki wyszukaliśmy przy pomocy wstecznego wyszukiwania obrazu. Znaleźliśmy je w zbiorach agencji fotograficznej Getty Images. Zrobił je fotograf Kostiantyn Liberov 14 sierpnia 2024 roku w regionie Sumy w czasie kiedy Ukraina zajmowała te tereny i przedstawia, jak czytamy w opisie, „Ukraińskiego żołnierza płaczącego na ramieniu swojego towarzysza po powrocie z obwodu kurskiego”.

Żadna ze stron konflktu, zarówno Kijów, jak i Moskwa, nie ujawniają swoich rzeczywistych strat militarnych (zarchiwizowane linki tutaj, tutaj). Informują zaś o ofiarach śmiertelnych przeciwnika, czego AFP nie cytuje.

Wiadomo, że walki w obwodzie kurskim pochłonęły po obu stronach wiele ofiar. Nie jest jednak jasne, skąd wzięła się liczba 70 000 podana w fałszywym nagłówku na temat Kurska ani czy ma ona jakiekolwiek uzasadnienie. 

Zełenski powiedział amerykańskiej stacji telewizyjnej NBC w lutym, że 46 000 ukraińskich żołnierzy zginęło w wojnie, która rozpoczęła się od rosyjskiej inwazji w lutym 2022 r. Tymczasem niezależny ukraiński korespondent wojenny Jurij Butusow powiedział w grudniu 2024 r., że jego źródła wojskowe oszacowały liczbę zabitych na około 70 000 i zaginionych na 35 000.

Od początku wojny Ukraina jest regularnym celem dezinformacji. Więcej weryfikacji opublikowanych przez AFP Sprawdzam związanych z wojną znaleźć można tutaj.