Badania nie wykazały, że szczepieni mają 251 razy większą wiremię niż nieszczepieni

Pod koniec sierpnia popularne w sieci stało się twierdzenie, że „osoby zaszczepione przeciwko Covid-19 mają ładunek wirusa 251 razy wyższy niż osoby nieszczepione". Udostępniający te treści internauci twierdzą, że bazują na wstępnym badaniu „opublikowanym 10 sierpnia w The Lancet przez naukowców z Oksfordu”. Jednak wniosek taki jest błędny ostrzegają sami autorzy badania. Tłumaczą, że dominujący obecnie wariant Delta ma znacznie wyższą wiremię niż te wcześniejsze i dlatego zaszczepione osoby biorące udział w badaniu w 2021 roku miały odpowiednio wyższą wiremię niż osoby zakażone wcześniejszymi szczepami w marcu i kwietniu 2020 roku, nim wprowadzono szczepionki. Sens miałoby porównanie dwóch grup, u których doszło do zakażenia tym samym szczepem i w tym samym czasie, powiedzieli AFP też inni eksperci.

"(...)Wstępne badania Oxford University Clinical Research Group wskazują, że osoby zaszczepione mają w swoich nozdrzach 251 razy więcej wirusa COVID-19 niż osoby, które nie przyjęły szczepionki. (...) Badacze doszli do wniosku, że przyjęcie szczepionki może łagodzić objawy infekcji i jednocześnie prowadzić do sytuacji, w której te osoby roznoszą wokół siebie znacznie więcej wirusa niż osoby, które nie są zaszczepione, stając się tzw. superroznosicielami. (...)" - czytamy w jednym z postów, opublikowanym 27 sierpnia na Facebooku (1, 2) .

Image

Zrzut ekranu z posta Facebooku ( AFP 1.09.2021 r. / )

Posty odsyłają do artykułu na witrynie DoRzeczy. Artykuł ma tłumaczyć, dlaczego „osoby zaszczepione zarażają się wariantem Delta”.

Jego autorzy piszą, że „badacze przebadali pracowników służby zdrowia głównego szpitala chorób zakaźnych w Wietnamie. Wstępne wyniki pokazują, że osoby zaszczepione mają w swoich nozdrzach znacznie więcej wirusa SARS-CoV-2 niż osoby niezaszczepione. Badacze doszli do wniosku, że przyjęcie szczepionki może łagodzić objawy infekcji i jednocześnie prowadzić do sytuacji, w której te osoby roznoszą wokół siebie znacznie więcej wirusa niż osoby, które nie są zaszczepione, stając się tzw. Superroznosicielami. Badacze sugerują, że to zjawisko to może być przyczyną znacznych wzrostów zachorowań w społeczeństwach o wysokim wskaźniku wyszczepienia.”

O rzekomych „Superroznosicielach”, czyli osobach zaszczepionych i zakażonych koronawirusem, u których w nozdrzach jest 251 razy więcej wirusa niż u osób chorych nieszczepionych, pisały serwis informacyjny NCzas, oraz różne grupy na Facebooku i Twitterze, m.in Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodziców założone przez Karolinę Elbanowską, czy sprzeciwiający się szczepieniom dzieci szczepionkami przeciwko Covid-19 Ordo Medicus.

Publikacje krążyły również w wielu innych językach, m.in. po angielsku, niemiecku, holendersku czy chorwacku. Francuskojęzyczna redakcja fact-checkingowa AFP, Factuel poddała analizie te publikacje, podobnie jak inne portale fact-checkingowe m.in. agencji Reuters, czy polskie Fakehunter oraz Fakenews.pl, które określiły te treści jako „fake news” lub „manipulację”.

Skąd pochodzi badanie?

23 sierpnia na stronie Children's Health Defense, organizacji Roberta Kennedy'ego Jr, czołowego antyszczepionkowca w USA pojawił się artykuł z twierdzeniem: „Badanie: w pełni zaszczepieni pracownicy służby zdrowia mają 251 razy wyższą wiremię, stanowiąc zagrożenie dla nieszczepionych pacjentów i współpracowników” – czytamy w nagłówku. Wniosek ma być prosty: groźniejsi są dla innych ludzi zaszczepini, niż osoby niezaszczepione.

Źródłem zawartego w publikacji twierdzenia jest „preprint”, (czyli wersja artykułu będąca jeszcze przed recenzją naukową) p.t.Transmission of SARS-CoV-2 Delta variant among vaccinated healthcare workers, Vietnam, opublikowany 10 sierpnia 2021 roku.

W tej wstępnej publikacji naukowcy badali zakażenia wariantem Delta w grupie zaszczepionych pracowników służby zdrowia ze szpitala zakaźnego w Wietnamie. Wszyscy oni zostali zaszczepieni przeciwko Covid-19 preparatem AstraZeneki.

W okresie od 11 do 25 czerwca 2021 roku 69 z 900 pracowników szpitala uzyskało pozytywny wynik testu na obecność SARS-CoV-2, wszyscy byli zakażeni szczepem Delta. 62 z nich wzięło udział w badaniu klinicznym, z których wszyscy wyzdrowieli bez żadnych problemów.

W przeciwieństwie do błędnych twierdzeń z omawianych przez nas publikacji, artykuł ten nie jest „badaniem opublikowanym w The Lancet", ale wstępną wersją pracy naukowej, która nie została jeszcze zrecenzowana przez innych naukowców ani opublikowana w czasopiśmie naukowym.

Platforma SSRN na której artykuł został opublikowany gości wprawdzie na stronie należącej do pisma medycznego The Lancet. Jednak jak informuje jej administrator, artykuły widniejące na niej nie są publikacjami tego pisma: „Preprinty dostępne tutaj nie są publikacjami Lancet i niekoniecznie są w trakcie przeglądu przez Lancet”, czytamy na niej.„Wyniki te nie powinny być wykorzystywane do podejmowania decyzji medycznych lub dla zdrowia publicznego i nie powinny być przedstawiane odbiorcom spoza kół naukowych bez podkreślenia, że są one wstępne i nie zostały zrecenzowane przez naukowców”. (tekst na żółto poniżej)

Image

Zrzut ekranu z 27/08/2021 ze strony papers. ( AFP 27.08.2021 r. / )

„Błędna interpretacja danych"

W streszczeniu, tzw. abstrakcie artykułu na temat badania w Wietnamie pojawia się liczba 251: „Ładunek wirusowy w przypadkach zakażenia przełomowym wariantem Delta był 251 razy wyższy niż w przypadkach zakażenia wczesnymi wariantami wirusa w marcu i kwietniu 2020 r.” – czytamy w tekście.

Image

Zrzut ekranu z artykułu o badaniu w Wietniamie z zaznaczonym na żółto zdaniem ( AFP 27/08/2021 / )

„Celem tego badania jest pomiar ładunku wirusowego u osób zakażonych wariantem Delta w porównaniu z osobami zakażonymi oryginalnymi szczepami w 2020 roku. Badacze stwierdzili, że osoby zakażone wariantem Delta mają 250 razy większy ładunek wirusowy, czyli ilość wirusa, niż osoby zakażone rok wcześniej” – zauważa Frédéric Altare, immunolog i dyrektor badań w Narodowym Instytucie Zdrowia i Badań Medycznych (Inserm) we Francji, z którym AFP skontaktowała się 25 sierpnia. „Okazuje się, że byli zainteresowani badaniem tylko osób zaszczepionych, tymczasem to że miały one taki ładunek wirusowy, nie wynikało z faktu, że były zaszczepione”.

Innymi słowy, naukowcy wyjaśniają, że pracownicy służby zdrowia - wyłącznie zaszczepieni - którzy zostali zakażeni wariantem Delta, mieli znacznie wyższy ładunek wirusowy niż osoby zakażone pierwotnymi szczepami wirusa, które krążyły w pierwszych miesiącach pandemii ( w marcu i kwietniu 2020 r), gdy szczepionki przeciwko Covid-19 nie były jeszcze dostępne.

Gruszki i ziemniaki

Aby porównać wiremię osób szczepionych i nieszczepionych, należałoby użyć grup pacjentów zakażonych tym samym szczepem wirusa i w podobnym okresie, czego w tej pracy nie zrobiono.

Sami autorzy badania odcięli się od wprowadzającej w błąd publikacji Children’s Health Defense, która jak napisalidokonała nadinterpretacji ich badania. „Różnice w wiremii wynikały ze zdolności wariantu Delta do wywoływania wyższej wiremii; nie miały one nic wspólnego z tym, czy zakażona osoba była zaszczepiona. Dlatego twierdzenie, że osoby zaszczepione niosą 251 razy więcej wirusa SARS-CoV-2 w drogach oddechowych niż osoby nieszczepione, jest nieprawidłowym przedstawieniem danych”, podali Oxfordscy naukowcy na swojej stronie.

Inni naukowcy są tego samego zdania. „Porównywanie wiremii osób zaszczepionych z osobami nieszczepionymi w grupach, które mają inne szczepy wirusowe to jest jak porównywanie gruszek i ziemniaków ” – powiedział AFP 25 sierpnia prof. Jean-Daniel Lelièvre, ordynator oddziału chorób zakaźnych w szpitalu Henri-Mondor w Créteil, pod Paryżem. Wyjaśnił, że wniosek, iż wiremia „osób zaszczepionych jest 251 razy wyższa niż osób nieszczepionych ” (jest) „błędną interpretacją danych naukowych”.

Tego samego zdania jest dr hab. Piotr Rzymski z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. „Tak sformułowany wniosek, bez żadnego wyjaśnienia, jest manipulacją, intencjonalną bądź wynikającą z niezrozumienia prowadzonych badań i uzyskanych wyników. Analiza przeprowadzona w Wietnamie wskazuje jedynie, że w grupie w pełni zaszczepionych pracowników służby zdrowia, u których doszło do zakażenia wariantem Delta, ładunek wirusa był ok. 250-razy wyższy niż u osób, które zakażone były wczesnymi wariantami SARS-CoV-2 w marcu i kwietniu 2020 r.” – przekazał AFP 31 sierpnia w mailu.

Wariant Delta wykryty został pierwszy raz w grudniu 2020 r. W 2021 r. stał się dominującym wariantem SARS-CoV-2 w większości miejsc na świecie. Jest to pokłosiem mutacji tego wariantu, które istotnie zwiększają jego transmisyjność.

„Jak wykazano eksperymentalnie, jedna z tych mutacji, P681R, trzykrotnie zwiększa tempo zakażania komórek przez wariant Delta. W rezultacie wariant ten szybciej replikuje w komórkach, jego całkowity ładunek jest wyższy, podobnie jak i liczba rozprzestrzenianych cząstek przez zakażoną osobę. To dzięki temu przystosowaniu - inwestycji w ilość - wariantowi Delta udaje się niekiedy pokonać barierę przeciwciał u osób zaszczepionych,” dodaje naukowiec.

„Co ciekawe, badania eksperymentalnie nie wskazują, by wariant Delta w sposób bardzo istotny zmniejszał siłę neutralizacyjną przeciwciał. Warianty, które wykazują taką zdolność, jak np. wariant beta, wcale nie doszły do dominacji. Można by stwierdzić, że na ten moment wirus zyskuje najwięcej na inwestycjach (w rzeczywistości - losowych mutacjach) w ilość, a niekoniecznie w jakość”, podkreśla dr Rzymski.

W przeciwieństwie do badania wietnamskiego porównanie zaszczepionych i niezaszczepionych pod względem ładunku tego samego wariantu przeprowadzono w ramach tzw. analiz singapurskich, dodaje dr Rzymski.

„Wynika z nich, że w przypadku zakażenia wariantem Delta, ładunek wirusa u osób niezaszczepionych i w pełni zaszczepionych jest porównywalny przez pierwsze 5 dni, aby następnie ulec drastycznemu zmniejszeniu jedynie w przypadku osób, które przyjęły szczepionkę," mówi naukowiec.

„Jak te dane interpretować? Osoby zaszczepione na początku infekcji mogą rozprzestrzeniać wariant Delta w sposób podobny jak niezaszczepione, by po kilku dniach stać się zdecydowanie mniej zakaźnającymi. Innymi słowy, w pełni zaszczepione osoby, u których jednak doszło do zakażenia, odgrywać będą mniejsza rolę w dynamice epidemii niż osoby niezaszczepione,” wyjaśnia poznański naukowiec.

„Obserwacje te są również istotne z indywidualnego punktu widzenia. Spadek ładunku wirusa po 5 dniach u osób zaszczepionych jest najprawdopodobniej wynikiem skutecznego działania swoistej odpowiedzi komórkowej, która odgrywa główną rolę w hamowaniu progresji stanu klinicznego w kierunku ciężkiego. Innymi słowy, w momencie gdy u zakażonych osób może wystąpić pogorszenie stanu zdrowia, osoby zaszczepione - w przeciwieństwie do osób niezaszczepionych - w sposób wyraźny zaczynają zwalczać wirusa i zdrowieć,” konkluduje dr Rzymski.

Szczepionki są skuteczne przeciwko odmianie Delta

Szczepy wirusa odkryte w pierwszych miesiącach pandemii zostały zastąpione bardziej zakaźnymi wariantami. Wariant Delta powodował już w sierpniu ponad 80 proc. przypadków Covid-19 w Polsce, według ministra zdrowia Adama Niedzielskiego.

Amerykanski Centers for Disease Control and Prevention - CDC szacuje, że wariant Delta jest ponad dwukrotnie bardziej zakaźny niż wariant Alfa, poprzedni szczep dominujący. Chociaż CDC zauważa, że w pełni zaszczepione osoby zarażone odmianą Delta mogą rozprzestrzeniać patogen, ryzyko zakażenia i zarażenia nim innych pozostaje wyższe wśród osób nieszczepionych. „Ludzie nieszczepieni pozostają największym problemem” – podkreśla CDC. „Największe przenoszenie choroby występuje wśród osób nieszczepionych, które są znacznie bardziej podatne na zakażenie, a zatem przenoszą wirusa”.

Co więcej, nawet przy wyższym obciążeniu wirusem z wariantu Delta, badania pokazują, że szczepionki nadal zapewniają silną ochronę przed ciężkimi przypadkami COVID-19.

Wniosek: Nie jest prawdą, że badania wykazały, iż szczepieni przeciwko Covid-19 mają 251 razy większy ładunek wirusa niż nieszczepieni. Nowy wariant Delta ma po prostu znacznie wyższą wiremię niż wcześniejsze warianty Covid-19 i dlatego zaszczepione osoby biorące udział w badaniu w 2021 roku mają wyższą wiremię niż osoby zakażone wcześniejszymi wariantami zanim szczepionki były dostępne.